Για πολλά χρόνια, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και ο ίδιος ο Πρόεδρος Γιούνκερ έχουν υποστηρίξει, από πολιτική και τεχνική άποψη, τις διαπραγματεύσεις μεταξύ των ηγετών των δύο κοινοτήτων στην Κύπρο, για μια δίκαιη, συνολική και βιώσιμη διευθέτηση του Κυπριακού, υπό την αιγίδα των Ηνωμένων Εθνών.
Μια συνολική διευθέτηση θα ήταν επωφελής για την Κύπρο και την ΕΕ, καθώς και για την ασφάλεια και τη σταθερότητα στην ευρύτερη περιοχή.
Με την προοπτική της άμεσης επίλυσης του προβλήματος, ο Πρόεδρος Γιούνκερ — κατόπιν αιτήματος αμφότερων των πλευρών — αποφάσισε στις 16 Ιουλίου 2015 να εντείνει την υποστήριξη στην προετοιμασία για την εφαρμογή της νομοθεσίας της ΕΕ σε ορισμένους σημαντικούς τομείς.
O Πρόεδρος Γιούνκερ ηγήθηκε της αντιπροσωπείας της ΕΕ στη Γενεύη για τις συνομιλίες σχετικά με τη διευθέτηση του Κυπριακού, απόφαση που προκύπτει από την εντολή του τελευταίου Ευρωπαϊκού Συμβουλίου του Δεκεμβρίου, από το γεγονός ότι η Κύπρος είναι κράτος μέλος της ΕΕ, από το ότι τόσο οι Ελληνοκύπριοι όσο και οι Τουρκοκύπριοι είναι ευρωπαίοι πολίτες, καθώς και από το ότι η μελλοντική ενοποιημένη Κύπρος θα είναι κράτος μέλος της ΕΕ.
Ήδη από την προεκλογική του εκστρατεία, ο Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ υποστήριξε τη διαδικασία διευθέτησης. Έκτοτε, βρίσκεται σε στενές επαφές με όλους τους βασικούς παράγοντες και έχει υποστηρίξει εμπράκτως τη διαδικασία διευθέτησης ως ζήτημα προτεραιότητας για την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Ποιος είναι ο ρόλος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στις συνομιλίες για τη διευθέτηση του κυπριακού ζητήματος;
Οι διαπραγματεύσεις μεταξύ των δύο κοινοτήτων της Κύπρου στόχο έχουν να επιτευχθεί δίκαιη, συνολική και βιώσιμη διευθέτηση του κυπριακού ζητήματος, σύμφωνα με τα σχετικά ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών και με τις θεμελιώδεις αρχές της ΕΕ.
Από την έναρξη της θητείας της παρούσας Επιτροπής, το ζήτημα για τη διευθέτηση του Κυπριακού τέθηκε υπό την άμεση πολιτική ευθύνη του Προέδρου Γιούνκερ, με τον Pieter Van Nuffel, διορισμένο ως προσωπικό εκπρόσωπό του στην αποστολή καλών υπηρεσιών του ΟΗΕ στην Κύπρο, το Ιούλιο του 2015.
Ποιος είναι ο ρόλος του προσωπικού εκπροσώπου του Προέδρου της Επιτροπής κ. Γιούνκερ στην αποστολή καλών υπηρεσιών του ΟΗΕ στην Κύπρο;
Η Επιτροπή παρέχει τεχνική και νομική υποστήριξη στη διαδικασία διευθέτησης μέσω του ΟΗΕ. Για τον συντονισμό αυτό, ο Πρόεδρος της Επιτροπής διόρισε τον Pieter Van Nuffel, προσωπικό αντιπρόσωπό του. Ο Van Nuffel, είναι επικεφαλής μιας μικρής αλλά αποτελεσματικής ομάδας υπαλλήλων της Επιτροπής από την Υπηρεσία Στήριξης Διαρθρωτικών Μεταρρυθμίσεων η οποία συνεργάζεται με την αποστολή καλών υπηρεσιών του ΟΗΕ στην προστατευόμενη από τα Ηνωμένα Έθνη περιοχή στη Λευκωσία. Η αποστολή του είναι να παρέχει τεχνικές και νομικές συμβουλές (μέσω των Ηνωμένων Εθνών), και στα δύο μέρη, σχετικά με στοιχεία της διευθέτησης από την πλευρά του δικαίου της ΕΕ. Μολονότι τα κράτη μέλη είναι κατ’ αρχήν ελεύθερα να θεσπίζουν τις συνταγματικές ρυθμίσεις που θεωρούν καλύτερες για τη χώρα τους, ορισμένα στοιχεία της διευθέτησης θα πρέπει να εξετάζονται ως προς τη συμμόρφωσή τους με το δίκαιο της ΕΕ.
Η ομάδα αυτή συντονίζει τη στήριξη της Επιτροπής στην Δικοινοτική ad hoc επιτροπή προετοιμασίας για την ΕΕ, η οποία λειτουργεί υπό την αιγίδα των Ηνωμένων Εθνών.
Από τον Οκτώβριο 2015, η ad hoc επιτροπή συνεδριάζει σε τακτική βάση με εμπειρογνώμονες της Επιτροπής. Μέχρι σήμερα, 16 Γενικές Διευθύνσεις συμμετείχαν σε 23 αποστολές παρουσίασης του κεκτημένου της Ένωσης στην Κύπρο.
Ποιος είναι ο ρόλος της Υπηρεσίας Στήριξης Διαρθρωτικών Μεταρρυθμίσεων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής;
Από τις 17 Φεβρουαρίου 2016, η Υπηρεσία Στήριξης Διαρθρωτικών Μεταρρυθμίσεων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής συντονίζει το έργο όλων των υπηρεσιών της Επιτροπής που συμμετέχουν στην υποστήριξη της διαδικασίας για τη διευθέτηση του κυπριακού, υπό την αιγίδα του ΟΗΕ. Η Υπηρεσία Στήριξης Διαρθρωτικών Μεταρρυθμίσεων υποστηρίζει κυρίως τον προσωπικό εκπρόσωπο του Προέδρου, Pieter Van Nuffel, εφαρμόζει το πρόγραμμα βοήθειας προς την τουρκοκυπριακή κοινότητα, και παρακολουθεί την εφαρμογή του κανονισμού για την Πράσινη Γραμμή. Η ομάδα αποτελείται από 33 υπαλλήλους εγκατεστημένους στις Βρυξέλλες και στη Λευκωσία.
Ποιά οικονομική υποστήριξη είναι διαθέσιμη για την προώθηση της οικονομικής ανάπτυξης της τουρκοκυπριακής κοινότητας;
Από το 2006, η Επιτροπή έχει επενδύσει σε πρόγραμμα βοήθειας της τουρκοκυπριακής κοινότητας για τη διευκόλυνση της επανένωσης της Κύπρου, που περιλαμβάνει προώθηση της οικονομικής ανάπτυξης της τουρκοκυπριακής κοινότητας, με ιδιαίτερη έμφαση στην οικονομική ολοκλήρωση της νήσου, στη βελτίωση των επαφών ανάμεσα στις δύο κοινότητες αλλά και με την ΕΕ, και στην προετοιμασία για το κεκτημένο της ΕΕ σύμφωνα με μια συνολική λύση του Κυπριακού. Το πρόγραμμα βοήθειας θεσπίστηκε με τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 389/2006 του Συμβουλίου («ο κανονισμός για τη βοήθεια»).
Μεταξύ του 2006 και του 2016, έχει προγραμματιστεί συνολικό ποσό ύψους 449 εκατ. ευρώ. Από το 2014 έως το 2020, στο πλαίσιο του πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου ΕΕ (ΠΔΠ), προβλέπονται 30 εκατ. ευρώ ανά έτος. Τόσο το ΠΔΠ όσο και ο κανονισμός για τη βοήθεια περιλαμβάνουν ρήτρες επανεξέτασης σε περίπτωση επίλυσης του Κυπριακού.
Ποια είναι τα κύρια πρόσφατα επιτεύγματα αυτού του προγράμματος βοήθειας;
Το πρόγραμμα απευθύνεται σε ευρύ φάσμα δικαιούχων, όπως φοιτητές, αγρότες, φορείς της κοινωνίας των πολιτών, σχολεία και χωριά, και στηρίζει επενδύσεις που συμβάλλουν στην εναρμόνιση με τα πρότυπα της ΕΕ, για παράδειγμα στον τομέα του περιβάλλοντος.
Για παράδειγμα:
• Υποτροφίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης δίνουν σε Τουρκοκύπριους σπουδαστές, εκπαιδευτικούς και επαγγελματίες τη δυνατότητα φοίτησης, διάρκειας ενός έτους, σε πανεπιστήμιο κράτους μέλους της ΕΕ.
• Στήριξη για την ανάπτυξη και τη διαφοροποίηση του ιδιωτικού τομέα, καθώς και για την παροχή υπηρεσιών υψηλής ποιότητας σε μικρομεσαίες επιχειρήσεις (ΜΜΕ), ώστε να καταστεί η τοπική οικονομία ανταγωνιστικότερη.
• Το τομεακό πρόγραμμα ανάπτυξης ανθρώπινων πόρων προωθεί μεταρρυθμίσεις και προγράμματα για την προσέλκυση περισσότερων ατόμων στην αγορά εργασίας ή στην επιχειρηματική δραστηριότητα, βοηθώντας φοιτητές, εργαζομένους και επιχειρήσεις να προσαρμοστούν και να αναπτύξουν νέες δεξιότητες.
Το πρόγραμμα χρηματοδοτεί επίσης δικοινοτικές δραστηριότητες, όπως, μεταξύ άλλων, το έργο της Επιτροπής Αγνοουμένων και τη δικοινοτική Τεχνική Επιτροπή για την Πολιτιστική Κληρονομιά.
Η όποια διευθέτηση θα πρέπει να συμμορφώνεται με το κεκτημένο της ΕΕ;
Στο πρωτόκολλο αριθ. 10 της Συνθήκης Προσχώρησης της Κύπρου του 2003, τα κράτη μέλη της ΕΕ διαβεβαίωσαν εκ νέου ότι είναι έτοιμα να επεξεργαστούν τους όρους διευθέτησης του Κυπριακού «σύμφωνα με τις θεμελιώδεις αρχές της ΕΕ».
Το ευρώ θα είναι το μοναδικό νόμισμα στη μελλοντική ενωμένη Κύπρο;
Ναι. Οι δύο κοινότητες — με την υποστήριξη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας — πρέπει να διασφαλίσουν ότι αυτό θα συμβεί με ομαλό και απρόσκοπτο τρόπο, προς όφελος της οικονομίας της Κύπρου και των ατόμων.
Ποιός θα είναι ο οικονομικός και ο δημοσιονομικός αντίκτυπος της διευθέτησης;
Οι οικονομικές προοπτικές της μελλοντικής ενωμένης Κύπρου είναι πολύ θετικές. Η ενοποίηση θα φέρει σε επαφή δύο χωριστές οικονομίες, σε ό,τι αφορά τα επίπεδα εισοδήματος και βασικές οικονομικές δομές. Η ολοκλήρωση των δύο οικονομιών αναμένεται ότι θα αποφέρει σημαντικά οφέλη, μεταξύ άλλων και την προσέλκυση εγχώριων και ξένων επενδύσεων. Το μέγεθος και η κατανομή των οφελών αυτών θα εξαρτηθούν από τις συγκεκριμένες παραμέτρους του διακανονισμού και τις αποφάσεις πολιτικής της Κύπρου.
Η διευκόλυνση της σταθερής οικονομικής ανάπτυξης αμφότερων των Κοινοτήτων μετά την ενοποίηση είναι προς το συμφέρον όλων των εμπλεκομένων μερών, συμπεριλαμβανομένης της ΕΕ και της διεθνούς κοινότητας.
Ο ρόλος της ΕΕ στην οικονομική διακυβέρνηση για τη στήριξη της διαδικασίας διακανονισμού, από κοινού με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και την Παγκόσμια Τράπεζα, αποδίδει καρπούς. Υπάρχει πλέον μεγαλύτερη ευαισθητοποίηση μεταξύ όλων των σχετικών φορέων ότι η οικονομική και η δημοσιονομική βιωσιμότητα μιας ενωμένης Κύπρου είναι ουσιαστικής σημασίας για την μελλοντική ικανότητά της να αναπτύσσεται και τη δημιουργία επενδυτικών ευκαιριών.
Θα χρειαστεί η Κύπρος νέο πρόγραμμα οικονομικής προσαρμογής μετά τη διευθέτηση;
Οι οικονομικές προοπτικές της Κύπρου εξαρτώνται από την Κύπρο και από τις αποφάσεις πολιτικής της χώρας αυτής. Η ενοποίηση θα ανοίξει νέους ορίζοντες για την οικονομία και δώσει σημαντικές δυνατότητες για ανάπτυξη. Η Επιτροπή έχει αναλάβει τη δέσμευση να βοηθήσει την Κύπρο να προετοιμαστεί για την ενοποίηση.
Η τουρκική γλώσσα θα προστεθεί στις επίσημες γλώσσες της ΕΕ;
Εναπόκειται στο Συμβούλιο της ΕΕ να λάβει τις αναγκαίες αποφάσεις σχετικά, αλλά η Επιτροπή είναι έτοιμη να λάβει όλα τα απαραίτητα μέτρα για την προετοιμασία που ενδέχεται να απαιτηθεί.