Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή συνέστησε σήμερα στο Συμβούλιο να επιτρέψει στα κράτη μέλη να διατηρήσουν τους προσωρινούς ελέγχους που διενεργούν σε ορισμένα εσωτερικά σύνορα του χώρου Σένγκεν στην Αυστρία, τη Γερμανία, τη Δανία, τη Σουηδία και τη Νορβηγία, για περαιτέρω περίοδο τριών μηνών.
Παρά τη σταδιακή σταθεροποίηση της κατάστασης και την εφαρμογή μιας σειράς μέτρων που πρότεινε η Επιτροπή για την καλύτερη διαχείριση των εξωτερικών συνόρων και την προστασία του χώρου Σένγκεν, η Επιτροπή θεωρεί ότι δεν πληρούνται ακόμη στο σύνολό τους οι όροι του χάρτη πορείας «Αποκατάσταση του χώρου Σένγκεν», οι οποίοι καθιστούν δυνατή την επιστροφή στην ομαλή λειτουργία του χώρου Σένγκεν.
Ο πρώτος Αντιπρόεδρος Φρανς Τίμερμανς δήλωσε σχετικά: «Αν και έχει σημειωθεί σημαντική πρόοδος όσον αφορά την άρση των ελέγχων στα εσωτερικά σύνορα, αυτή πρέπει να εδραιωθεί περισσότερο. Για τον λόγο αυτό, προτείνουμε να επιτραπεί στα ενδιαφερόμενα κράτη μέλη να διατηρήσουν τους προσωρινούς ελέγχους στα σύνορα για τρεις ακόμη μήνες.»
Ο Επίτροπος Μετανάστευσης, Εσωτερικών Υποθέσεων και Ιθαγένειας Δημήτρης Αβραμόπουλος δήλωσε τα εξής: «Ο χώρος Σένγκεν είναι ένα από τα μεγαλύτερα επιτεύγματα της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, και δεν πρέπει να το θεωρούμε ως δεδομένο. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει αναλάβει τη δέσμευση να συνεργαστεί με τα κράτη μέλη για τη σταδιακή κατάργηση των προσωρινών ελέγχων στα εσωτερικά σύνορα και την αποκατάσταση της κανονικής λειτουργίας του χώρου Σένγκεν χωρίς ελέγχους στα εσωτερικά σύνορα το συντομότερο δυνατόν. Αν και κατά τους τελευταίους μήνες ενισχύουμε συνεχώς τα μέτρα για την αντιμετώπιση της πρωτοφανούς μεταναστευτικής πίεσης που αντιμετωπίζει η Ευρώπη, δυστυχώς δεν έχουμε επιτύχει ακόμη τον στόχο μας. Για τον λόγο αυτό, προτείνουμε στο Συμβούλιο να επιτρέψει στα κράτη μέλη να συνεχίσουν τους περιορισμένους προσωρινούς ελέγχους στα εσωτερικά σύνορα για τρεις ακόμη μήνες, υπό αυστηρές προϋποθέσεις, και μόνο ως έσχατη λύση.»
Κατά τους τελευταίους μήνες, σημειώθηκε σημαντική πρόοδος όσον αφορά την προστασία και την καλύτερη διαχείριση των εξωτερικών συνόρων, καθώς και τη μείωση της παράτυπης μετανάστευσης: με τη νέα Ευρωπαϊκή Συνοριοφυλακή και Ακτοφυλακή που έχει συσταθεί από τις 6 Οκτωβρίου 2016, αναπτύσσονται τα μέσα για την καλύτερη προστασία των εξωτερικών συνόρων της ΕΕ, καθώς και για την αντιμετώπιση των νέων εξελίξεων. Με την καθιέρωση του συστήματος των κέντρων πρώτης υποδοχής, η καταγραφή και η λήψη δακτυλικών αποτυπωμάτων των μεταναστών που φθάνουν στην Ελλάδα και την Ιταλία έχουν πλέον φθάσει σε ποσοστό σχεδόν 100%. Οι επικείμενοι συστηματικοί έλεγχοι βάσει συναφών βάσεων δεδομένων για όσους διασχίζουν τα εξωτερικά σύνορα, όπως προτείνει η Επιτροπή, θα συμβάλει περαιτέρω στην ενίσχυση των εξωτερικών συνόρων. Επιπλέον, η δήλωση ΕΕ-Τουρκίας είχε ως αποτέλεσμα τη σημαντική μείωση του αριθμού των παράτυπων μεταναστών και των αιτούντων άσυλο που φθάνουν στην ΕΕ.
Ωστόσο, σημαντικός αριθμός παράτυπων μεταναστών και αιτούντων άσυλο εξακολουθεί να παραμένει στην Ελλάδα και η κατάσταση είναι εύθραυστη στη διαδρομή των Δυτικών Βαλκανίων, με αποτέλεσμα να υπάρχει ενδεχόμενος κίνδυνος δευτερογενών ροών. Επιπλέον, παρά τις σημαντικές βελτιώσεις όσον αφορά τη διαχείριση των εξωτερικών συνόρων, ορισμένες από τις δράσεις που προσδιορίζονται στον χάρτη πορείας «Αποκατάσταση του χώρου Σένγκεν» απαιτούν περισσότερο χρόνο για να εφαρμοστούν πλήρως και να επιφέρουν τα αναμενόμενα αποτελέσματα. Από τον Φεβρουάριο του 2017, η δράση της Ευρωπαϊκής Συνοριοφυλακής και Ακτοφυλακής θα βοηθήσει την Ελλάδα στα βόρεια εξωτερικά σύνορα της χώρας. Η τάση της σταθερής αποτελεσματικότητας της δήλωσης ΕΕ-Τουρκίας πρέπει να συνεχιστεί και η πλήρης εφαρμογή των κανόνων του Δουβλίνου να αποκατασταθεί στην Ελλάδα σταδιακά, από τα μέσα Μαρτίου. Παρά τη σημαντική πρόοδο, οι εν εξελίξει εργασίες και η κατάσταση στις επιμέρους χώρες συνηγορούν υπέρ της διατήρησης των εν λόγω εξαιρετικών περιστάσεων. Ως εκ τούτου, η Επιτροπή θεωρεί ότι είναι απολύτως δικαιολογημένη, για λόγους πρόληψης, η απόφαση να δοθεί στα ενδιαφερόμενα κράτη μέλη η δυνατότητα, μετά την εξέταση εναλλακτικών μέτρων, να παρατείνουν την ισχύ των υφιστάμενων περιορισμένων ελέγχων στα εσωτερικά σύνορα, ως έκτακτο μέτρο για περιορισμένο χρονικό διάστημα τριών ακόμη μηνών υπό αυστηρές προϋποθέσεις. Ειδικότερα, οι εν λόγω έλεγχοι πρέπει να είναι στοχοθετημένοι και να περιορίζονται ως προς το πεδίο εφαρμογής, τη συχνότητα, τον τόπο και τον χρόνο στα απολύτως αναγκαία.
Οι έλεγχοι αφορούν τα ίδια εσωτερικά σύνορα με τη σύσταση του Συμβουλίου, της 11ης Νοεμβρίου 2016:
- Αυστρία: στα χερσαία σύνορα Αυστρίας-Ουγγαρίας και Αυστρίας-Σλοβενίας
- Γερμανία: στα χερσαία σύνορα Γερμανίας-Αυστρίας
- Δανία: στους δανικούς λιμένες στους οποίους εκτελούνται δρομολόγια οχηματαγωγών πλοίων προς τη Γερμανία και στα χερσαία σύνορα Δανίας-Γερμανίας
- Σουηδία: στους σουηδικούς λιμένες στη νότια και στη δυτική αστυνομική περιφέρεια και στη γέφυρα του Öresund
- Νορβηγία: στους νορβηγικούς λιμένες στους οποίους εκτελούνται δρομολόγια οχηματαγωγών πλοίων προς τη Δανία, τη Γερμανία και τη Σουηδία.
Επόμενα βήματα
Το Συμβούλιο θα πρέπει να λάβει απόφαση βάσει αυτής της πρότασης για την έκδοση σύστασης.
Η αναγκαιότητα, η συχνότητα, ο τόπος και ο χρόνος των ελέγχων θα πρέπει στη συνέχεια να εξακολουθήσουν να επανεξετάζονται κάθε εβδομάδα, ενώ οι έλεγχοι θα πρέπει να είναι προσαρμοσμένοι στο επίπεδο της συγκεκριμένης απειλής και να εξαλείφονται σταδιακά κατά περίπτωση. Παραμένει σε ισχύ η υποχρέωση των κρατών μελών να υποβάλλουν άμεσα μηνιαίες εκθέσεις στην Επιτροπή σχετικά με την αναγκαιότητα των ελέγχων που πραγματοποιούν.
Επίσης, η Επιτροπή αναγνωρίζει ότι τα τελευταία χρόνια έχουν προκύψει νέες προκλήσεις για την ασφάλεια, όπως φαίνεται από την πρόσφατη τρομοκρατική επίθεση στο Βερολίνο. Από την άποψη αυτή, παρά το γεγονός ότι το ισχύον νομικό πλαίσιο ήταν αρκετό για την αντιμετώπιση της κατάστασης μέχρι σήμερα, η Επιτροπή μελετά κατά πόσον αυτό είναι κατάλληλο για την αντιμετώπιση των νέων προκλήσεων στον τομέα της ασφάλειας.
Ιστορικό
Ο συνδυασμός των σοβαρών ελλείψεων που εντοπίστηκαν στη διαχείριση των εξωτερικών συνόρων από την Ελλάδα στη συγκεκριμένη συγκυρία και του σημαντικού αριθμού μη καταγεγραμμένων μεταναστών και αιτούντων άσυλο στη χώρα αυτή, οι οποίοι θα μπορούσαν να επιδιώξουν να μετακινηθούν παράτυπα σε άλλα κράτη μέλη, δημιούργησε εξαιρετικές περιστάσεις οι οποίες αποτελούσαν σοβαρή απειλή για τη δημόσια τάξη και την εσωτερική ασφάλεια και έθεταν σε κίνδυνο τη συνολική λειτουργία του χώρου Σένγκεν. Οι εξαιρετικές αυτές περιστάσεις οδήγησαν στην ενεργοποίηση της διαδικασίας διασφάλισης που προβλέπει το άρθρο 29 του κώδικα συνόρων του Σένγκεν καθώς και στην έγκριση της σύστασης του Συμβουλίου της 12ης Μαΐου 2016 για τη διατήρηση των προσωρινών αναλογικών ελέγχων σε ορισμένα εσωτερικά σύνορα του Σένγκεν, και συγκεκριμένα στη Γερμανία, την Αυστρία, τη Σουηδία, τη Δανία και τη Νορβηγία για περίοδο έξι μηνών.
Στις 25 Οκτωβρίου 2016, η Επιτροπή πρότεινε να επιτραπεί στα κράτη μέλη η διατήρηση των προσωρινών ελέγχων στα ίδια εσωτερικά σύνορα, για περαιτέρω περίοδο 3 μηνών, υπό αυστηρότερους όρους και με την υποχρέωση υποβολής από τα ενδιαφερόμενα κράτη μέλη μηνιαίων εκθέσεων σχετικά με την έκβαση των αποτελεσμάτων. Παρότι η κατάσταση σταθεροποιείται σταδιακά, η Επιτροπή θεωρεί ότι δεν πληρούνται ακόμη απόλυτα οι όροι του χάρτη πορείας «Αποκατάσταση του χώρου Σένγκεν», ώστε να είναι δυνατή η επιστροφή στην ομαλή λειτουργία του χώρου Σένγκεν. Στις 11 Νοεμβρίου 2016, το Συμβούλιο ενέκρινε την πρόταση της Επιτροπής.
Η σύσταση που προτείνει η Επιτροπή δεν θίγει τις πρόσθετες δυνατότητες που διαθέτουν όλα τα κράτη μέλη, συμπεριλαμβανομένων και των πέντε πληττόμενων κρατών μελών, σύμφωνα με τους γενικούς κανόνες για την προσωρινή επαναφορά των ελέγχων στα εσωτερικά σύνορα σε περίπτωση άλλης σοβαρής απειλής για τη δημόσια τάξη ή την εσωτερική ασφάλεια, που δεν συνδέονται με τις σοβαρές ελλείψεις στη διαχείριση των εξωτερικών συνόρων. Για παράδειγμα, κατά τη διάρκεια της περιόδου εφαρμογής της σύστασης της 12ης Μαΐου 2016, η Γαλλία, την οποία δεν αφορά η παρούσα σύσταση, κοινοποίησε την επαναφορά και, στη συνέχεια, τη διατήρηση των ελέγχων στα εσωτερικά της σύνορα για λόγους που συνδέονται με μη προβλέψιμα γεγονότα και τρομοκρατικές απειλές.