Ο νέος ευρωπαϊκός κανονισμός που θα βάλει ένα τέλος στη χρηματοδότηση ενόπλων ομάδων και στις παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων μέσω του εμπορίου ορυκτών που προέρχονται από περιοχές συγκρούσεων υπερψηφίστηκε από το ΕΚ την Πέμπτη 16 Μαρτίου. Ο κανονισμός θα υποχρεώσει όλους σχεδόν τους ευρωπαίους εισαγωγείς (εξαιρούνται οι μικροί εισαγωγείς) κασσίτερου, βολφράμιου, ταντάλιου και χρυσού να πραγματοποιούν ελέγχους της «δέουσας επιμέλειας» (due diligence) στους προμηθευτές τους.
«Ο νέος κανονισμός έχει τη δυνατότητα να αλλάξει τις ζωές των ανθρώπων που εμπλέκονται σε εμπόλεμες καταστάσεις. Το σύστημά μας, όμως, θα λειτουργήσει μόνο αν παραμένει ευέλικτο και αν όλα τα εμπλεκόμενα μέρη ενεργούν υπεύθυνα», δήλωσε ο εισηγητής Iuliu Winkler (ΕΛΚ, Ρουμανία)
Ο κανονισμός υιοθετήθηκε με 558 ψήφους υπέρ, 17 κατά και 45 αποχές.
Υποχρεωτικοί έλεγχοι για τους εισαγωγείς
Κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων για την επίτευξη της άτυπης συμφωνίας με το Συμβούλιο τον περασμένο Νοέμβριο, οι ευρωβουλευτές έπεισαν τους ευρωπαίους υπουργούς ότι οι έλεγχοι για τη «δέουσα επιμέλεια», σύμφωνα και με τις κατευθυντήριες γραμμές του ΟΟΣΑ, θα πρέπει να καταστούν υποχρεωτικοί για τους περισσότερους εισαγωγείς κασσίτερου, βολφράμιου, ταντάλιου και χρυσού που προέρχονται από περιοχές συγκρούσεων και περιοχές υψηλού κινδύνου. Η Επιτροπή και το Συμβούλιο είχαν αρχικώς προτείνει τη διενέργεια εθελοντικών μόνο ελέγχων. Οι αρχές στα κράτη μέλη της ΕΕ θα εξασφαλίζουν τη συμμόρφωση των επιχειρήσεων με τους νέους κανόνες.
Οι μικροί εισαγωγείς, όπως οι οδοντίατροι και οι κοσμηματοπώλες, που αντιπροσωπεύουν το 5% των συνολικών εισαγωγών, θα εξαιρεθούν από το νέο κανονισμό, προκειμένου να μην υπάρξουν παράλογες γραφειοκρατικές επιβαρύνσεις.
Μεγάλες επιχειρήσεις
Κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων το ΕΚ εξασφάλισε ότι οι μεγάλες ευρωπαϊκές επιχειρήσεις (> 500 εργαζομένους) που αγοράζουν αυτά τα ορυκτά για την κατασκευή των προϊόντων τους θα ενθαρρύνονται να υποβάλουν έκθεση σχετικά με τις πρακτικές που εφαρμόζουν κατά την επιλογή των προμηθευτών τους, ενώ θα μπορούν και να εντάσσονται σε ένα ευρωπαϊκό μητρώο.
Υψηλές προδιαγραφές
Ο κανονισμός ορίζει ότι θα χρησιμοποιηθούν τα υφιστάμενα συστήματα ελέγχου της βιομηχανίας προκειμένου να αποφευχθεί η επιπλέον επιβάρυνση. Το ΕΚ, ωστόσο, εξασφάλισε ότι τα συστήματα αυτά θα ελέγχονται τακτικά, έτσι ώστε να διατηρηθούν τα υψηλά πρότυπα που συνάδουν με τις κατευθυντήριες γραμμές του ΟΟΣΑ.
Ρήτρα επανεξέτασης
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα επανεξετάζει ανά τακτά διαστήματα την αποτελεσματικότητα του νέου κανονισμού σε ό,τι αφορά τις επιπτώσεις του και το βαθμό συμμόρφωσης των επιχειρήσεων. Θα μπορεί να προτείνει επιπλέον μέτρα σε περίπτωση που κριθεί ανεπαρκής η εφαρμογή της δέουσας επιμέλειας από τις επιχειρήσεις.
Επόμενα βήματα
Μόλις το Συμβούλιο εγκρίνει και επισήμως τη συμφωνία, ο νέος κανονισμός θα δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα της ΕΕ. Η εφαρμογή της υποχρέωσης της «δέουσας επιμέλειας» θα ξεκινήσει στις 21 Ιανουαρίου 2021 ώστε να δοθεί ο απαραίτητος χρόνος στα κράτη μέλη να ορίσουν τις αρμόδιες αρχές και στους εισαγωγείς να εξοικειωθούν με τις νέες υποχρεώσεις τους.
Ιστορικό
Οι πλούσιες σε ορυκτά χώρες που πλήττονται από συγκρούσεις έρχονται αντιμέτωπες με ένα φαύλο κύκλο στον οποίον τα έσοδα από τις παράνομες εξαγωγές ορυκτών χρηματοδοτούν τις ένοπλες εξεγέρσεις. Ο νέος κανονισμός θα ισχύσει για όλες τις περιοχές που πλήττονται από συγκρούσεις και τις περιοχές υψηλού κινδύνου στον κόσμο, εκ των οποίων η Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό και η Περιοχή των Μεγάλων Λιμνών αποτελούν τα πιο προφανή παραδείγματα. Ο κασσίτερος, το ταντάλιο, το βολφράμιο και ο χρυσός χρησιμοποιούνται στην παραγωγή πολλών συσκευών υψηλής τεχνολογίας, μεταξύ άλλων στην αυτοκινητοβιομηχανία, στη βιομηχανία ηλεκτρονικών, στην αεροδιαστημική, στις κατασκευαστικές επιχειρήσεις, στα βιομηχανικά μηχανήματα, καθώς επίσης και στα κοσμήματα.
Ο ορισμός της «δέουσας επιμέλειας» περιλαμβάνεται στις κατευθυντήριες γραμμές του ΟΟΣΑ, και στόχο έχει να βοηθήσει τις επιχειρήσεις στο σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και στην αποφυγή της συμβολής τους στις ένοπλες συγκρούσεις μέσω του εμπορίου ορυκτών. Προς το παρόν έχουν την ιδιότητα των συστάσεων.