Η υλοποίηση του ευρωπαϊκού πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων για τους πολίτες αποτελεί κοινή ευθύνη.
Παρόλο που τα περισσότερα εργαλεία για τη διαχείριση του πυλώνα βρίσκονται στα χέρια των κρατών μελών, καθώς και των κοινωνικών εταίρων και της κοινωνίας των πολιτών, τα θεσμικά όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης – και ειδικότερα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή – μπορούν να βοηθήσουν, διαμορφώνοντας το πλαίσιο και δίνοντας την κατεύθυνση. Γι’ αυτόν τον λόγο, πέρα από την πρόταση που αφορά τον ευρωπαϊκό πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων, η Επιτροπή προτείνει επίσης σήμερα διάφορες νομοθετικές και μη νομοθετικές πρωτοβουλίες σχετικά με την εξισορρόπηση επαγγελματικής και προσωπικής ζωής, με την ενημέρωση των εργαζομένων, με την πρόσβαση στην κοινωνική προστασία και με τον χρόνο εργασίας. Πρώτα απ’ όλα, το έργο αυτό, το οποίο επιτελείται υπό την ηγεσία του Αντιπροέδρου κ. Ντομπρόβσκις και του πρώτου Αντιπροέδρου κ. Τίμερμανς, περιλαμβάνει πρόταση με σκοπό τη βελτίωση των συνθηκών για τους εργαζομένους που είναι γονείς και για εκείνους που παρέχουν φροντίδα σε μέλη της οικογένειάς τους, ώστε να συνδυάσουν την οικογενειακή τους ζωή με την επαγγελματική τους σταδιοδρομία.
Ο κ. Φρανς Τίμερμανς, πρώτος Αντιπρόεδρος της Επιτροπής, δήλωσε: «Ζούμε στον 21ο αιώνα κι αυτό σημαίνει ότι η στάση μας απέναντι στη ζωή και στην εργασία, απέναντι στις γυναίκες και στους άντρες θα πρέπει να αντιστοιχεί στον αιώνα που ζούμε. Οι κόρες μας και οι γιοι μας δεν θα πρέπει να ακολουθήσουν τα πρότυπα των γιαγιάδων και των παππούδων μας. Δεν υπάρχει μία «σωστή» ισορροπία. Ο σκοπός είναι να υπάρχει δυνατότητα επιλογής. Είναι καιρός πια να δώσουμε σ’ όλους τους ανθρώπους πραγματικές επιλογές για τον τρόπο που θα διαμορφώσουν τη ζωή τους, θα μεγαλώσουν τα παιδιά τους, θα ακολουθήσουν τη σταδιοδρομία τους, θα φροντίσουν τους ηλικιωμένους, θα ζήσουν τη ζωή τους.»
Η Επίτροπος απασχόλησης, κοινωνικών υποθέσεων, δεξιοτήτων και κινητικότητας εργατικού δυναμικού, κ. Μαριάν Τίσεν, σχολίασε: «Η ενίσχυση της συμμετοχής των γυναικών στην αγορά εργασίας δεν είναι απλώς θέμα δικαιοσύνης, το κέρδος που αποφέρει είναι τριπλό: είναι θετική για τους εργαζόμενους γονείς και παρόχους φροντίδας σε μέλη της οικογένειας, οι οποίοι θα απολαύσουν καλύτερη ισορροπία μεταξύ της προσωπικής και της επαγγελματικής τους ζωής, είναι θετική για τις επιχειρήσεις, οι οποίες θα κερδίσουν προσελκύοντας και διατηρώντας ταλέντα και, τέλος, είναι θετική για τα κράτη μέλη, δεδομένου ότι χάνουν κάθε χρόνο 370 δισ. ευρώ, λόγω του χάσματος που υπάρχει σήμερα μεταξύ των φύλων στην απασχόληση.»
«Η εξισορρόπηση της επαγγελματικής και της οικογενειακής ζωής αποτελεί καθημερινή πρόκληση, για γυναίκες και άντρες, σε ολόκληρη την Ευρώπη», σύμφωνα με όσα δήλωσε η Επίτροπος της ΕΕ κ. Βιέρα Γιούροβα, αρμόδια για θέματα δικαιοσύνης, καταναλωτών και ισότητας των φύλων. «Είναι καθήκον μας να διαμορφώσουμε το σωστό πλαίσιο, ώστε οι άνθρωποι να μπορούν να κάνουν τη δική τους επιλογή. Η νέα μας πρόταση αποσκοπεί να ενισχύσει τα δικαιώματα και να βελτιώσει τις συνθήκες για τους εργαζόμενους που είναι γονείς ή φροντίζουν μέλη της οικογένειάς τους, ώστε να εναρμονίσουν τις εργασιακές με τις οικογενειακές τους υποχρεώσεις. Θα προσφέρει μεγαλύτερη ευελιξία και καλύτερη προστασία στις μητέρες, στους πατέρες και στους παρόχους φροντίδας σε μέλη της οικογένειας, είτε επιθυμούν να απουσιάσουν από την εργασία τους για να φροντίσουν τα παιδιά τους είτε επιθυμούν να χρησιμοποιήσουν ευέλικτες ρυθμίσεις εργασίας είτε επιθυμούν να επιστρέψουν στην εργασία τους.»
Η πρόταση για την εξισορρόπηση της επαγγελματικής και της προσωπικής ζωής εισάγει σειρά νέων ή αναβαθμισμένων ελάχιστων προτύπων για τη γονική άδεια, την άδεια πατρότητας και την άδεια φροντίδας. Περιλαμβάνει το νέο δικαίωμα, για τους πατέρες, να λαμβάνουν τουλάχιστον 10 εργάσιμες ημέρες άδεια κατά την περίοδο γέννησης του παιδιού τους. Η πρόταση προβλέπει επίσης ότι το ισχύον δικαίωμα για τετράμηνη γονική άδεια μπορεί να χρησιμοποιηθεί από γονείς παιδιών ηλικίας έως 12 ετών, ενώ σήμερα η ηλικία που προβλέπεται από μη δεσμευτική κατευθυντήρια γραμμή είναι τα 8 έτη. Η γονική άδεια γίνεται επίσης ατομικό δικαίωμα της μητέρας και του πατέρα, χωρίς δυνατότητα μεταβίβασης των τεσσάρων μηνών στον άλλο γονέα, ώστε να δοθεί ισχυρό κίνητρο στους άντρες να κάνουν χρήση αυτής της δυνατότητας. Για πρώτη φορά εισάγεται πενθήμερη άδεια φροντίδας, για ασθένεια άμεσου συγγενή. Όλες αυτές οι διευθετήσεις οικογενειακής άδειας θα αντισταθμίζονται και η αντιστάθμιση θα είναι τουλάχιστον ισόποση με το επίδομα ασθενείας. Η πρόταση δίνει επίσης το δικαίωμα, σε γονείς παιδιών ηλικίας έως 12 ετών και σε παρόχους φροντίδας σε μέλη της οικογένειας, να ζητούν ευέλικτες ρυθμίσεις εργασίας, όπως μειωμένο ή ελαστικό ωράριο εργασίας ή ελαστικότητα ως προς τον τόπο εργασίας.
Τα προτεινόμενα μέτρα αποσκοπούν κυρίως να πολλαπλασιάσουν τις δυνατότητες των αντρών να αναλαμβάνουν γονικές υποχρεώσεις και υποχρεώσεις παροχής φροντίδας. Έτσι, θα επωφεληθούν τα παιδιά και θα αυξηθεί η συμμετοχή των γυναικών στην αγορά εργασίας και, ως επακόλουθο, θα μειωθεί η διαφορά μεταξύ αντρών και γυναικών στην απασχόληση, διαφορά η οποία παρέμενε, το 2015, στο 11,6% και ανέβαινε ακόμη και ως το 30 % σε οικογένειες με μικρά παιδιά, κάτω των 6 ετών. Αυτό είναι ένα από τα στοιχεία που οδηγούν στο μισθολογικό χάσμα (16,3 %) και στο συνταξιοδοτικό χάσμα (40 %) μεταξύ ανδρών και γυναικών.
Πέρα από την προαναφερόμενη νομοθετική πρόταση, η Επιτροπή δρομολογεί επίσης, σήμερα, δύο διαβουλεύσεις κοινωνικών εταίρων, που αντικατοπτρίζουν τη σημασία της συμβολής των κοινωνικών εταίρων στην υλοποίηση του ευρωπαϊκού πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων. Η πρώτη διαβούλευση των κοινωνικών εταίρων αφορά τον εκσυγχρονισμό των κανόνων για τις συμβάσεις εργασίας. Η οδηγία για τη γραπτή δήλωση (91/533/EΟΚ) παρέχει το δικαίωμα σε εργαζομένους που προσλαμβάνονται σε νέα θέση εργασίας να ενημερώνονται γραπτώς για τους βασικούς όρους που διέπουν τη σχέση εργασίας τους. Το δικαίωμα αυτό παραμένει εξαιρετικά επίκαιρο, αλλά θα πρέπει ίσως να προσαρμοστεί με βάση τη νέα πραγματικότητα και πρακτική στην αγορά εργασίας, ώστε να εξασφαλίζονται δίκαιοι όροι εργασίας επίσης σ’ έναν μεταβαλλόμενο κόσμο της εργασίας. Γι’ αυτό, η Επιτροπή επιθυμεί να αναπτύξει διάλογο σχετικά με τις ελάχιστες εγγυήσεις που αξίζει να έχει κάθε εργαζόμενος, συμπεριλαμβανομένων των εργαζομένων με άτυπη σχέση απασχόλησης.
Η Επιτροπή ξεκινά επίσης διαβούλευση με τους κοινωνικούς εταίρους με θέμα την πρόσβαση στην κοινωνική προστασία, ώστε να οριστούν, πιθανώς, νέοι κανόνες στον τομέα αυτόν. Τα δικαιώματα και οι υποχρεώσεις που συνδέονται με την κοινωνική προστασία αναπτύχθηκαν διαχρονικά, κατά πρώτο λόγο, για εργαζομένους με πρότυπες συμβάσεις, ενώ αναπτύχθηκαν ανεπαρκώς για τους αυτοαπασχολουμένους και τους εργαζομένους με άτυπη σχέση απασχόλησης. Οι σημερινές πιο ευέλικτες ρυθμίσεις εργασίας προσφέρουν μεν νέες ευκαιρίες εργασίας για τους νέους, ενδέχεται ωστόσο να προκαλέσουν νέες μορφές επισφαλούς εργασίας και ανισοτήτων. Η Επιτροπή επιθυμεί να καλύψει τα κενά και να διερευνήσει τρόπους για να εξασφαλίσει ότι κάθε εργαζόμενος έχει πρόσβαση στην κάλυψη κοινωνικής ασφάλειας και στις υπηρεσίες απασχόλησης με βάση τις εισφορές που έχει καταβάλει.
Τέλος, η Επιτροπή εξέδωσε, σήμερα, διευκρίνιση της οδηγίας για τον χρόνο εργασίας, με την οποία παρέχει καθοδήγηση σχετικά με τον τρόπο ερμηνείας των διάφορων πτυχών της εν λόγω οδηγίας, με βάση την ολοένα αυξανόμενη νομολογία. Η διευκρίνιση θα βοηθήσει τα κράτη μέλη να ενσωματώσουν το κεκτημένο σωστά και να αποφύγουν περαιτέρω παραβάσεις.
Ιστορικό
Η διαχείριση των αρχών και των δικαιωμάτων που ορίζονται στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων αποτελεί κοινή ευθύνη των θεσμικών οργάνων της ΕΕ, των κρατών μελών, των κοινωνικών εταίρων και άλλων ενδιαφερόμενων μερών. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα βοηθήσει στον καθορισμό του πλαισίου και θα ηγηθεί της προσπάθειας υλοποίησης του πυλώνα, σεβόμενη απόλυτα τις αρμοδιότητες των κρατών μελών και λαμβάνοντας υπόψη την πολυμορφία των καταστάσεων στα κράτη μέλη, καθώς και τη σημερινή και αυριανή πραγματικότητα.
Για να αποκτήσουν ισχύ διάφορες αρχές και δικαιώματα που περιλαμβάνονται στον πυλώνα, θα απαιτηθούν και άλλες νομοθετικές πρωτοβουλίες. Όπου χρειαστεί, θα επικαιροποιηθεί, θα συμπληρωθεί και θα εφαρμοστεί καλύτερα το ισχύον δίκαιο της ΕΕ, όπως καθίσταται σαφές με τις σημερινές πρωτοβουλίες. Όλες οι πρωτοβουλίες που εγκρίθηκαν σήμερα εντάσσονται στοπρόγραμμα εργασίας της Επιτροπής για το 2017.
