Η Επιτροπή πρότεινε την αναβάθμιση του Συστήματος Πληροφοριών για τις Θεωρήσεις (VIS), δηλαδή της βάσης δεδομένων που περιέχει πληροφορίες σχετικές με τα πρόσωπα που υποβάλλουν αίτηση για θεώρηση Σένγκεν, με σκοπό την καλύτερη αντιμετώπιση των εξελισσόμενων προκλήσεων στον τομέα της ασφάλειας και της μετανάστευσης και τη βελτίωση της διαχείρισης των εξωτερικών συνόρων της ΕΕ.
Οι προτεινόμενες αλλαγές θα καταστήσουν δυνατή τη διενέργεια περισσότερο διεξοδικού ελέγχου του ιστορικού των αιτούντων θεώρηση· θα καλύψουν τα κενά πληροφόρησης σε ζητήματα ασφάλειας χάρη στη βελτίωση της ανταλλαγής πληροφοριών μεταξύ των κρατών μελών· και θα εξασφαλίσουν πλήρη διαλειτουργικότητα με άλλες βάσεις δεδομένων σε επίπεδο ΕΕ.
Ο Επίτροπος Μετανάστευσης, Εσωτερικών Υποθέσεων και Ιθαγένειας Δημήτρης Αβραμόπουλος δήλωσε σχετικά: «Κάθε χρόνο, εκατομμύρια υπήκοοι τρίτων χωρών εισέρχονται στην ΕΕ έχοντας θεώρηση είτε για βραχεία διαμονή είτε για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα. Με την αναβάθμιση του Συστήματος Πληροφοριών για τις Θεωρήσεις, θα εξαλείψουμε τα τυφλά σημεία στα συστήματα πληροφοριών μας και θα δίνουμε στις αρχές που εκδίδουν τις θεωρήσεις και στους συνοριοφύλακες τις πληροφορίες που χρειάζονται για να επιτελούν σωστά το έργο τους. Οι εγκληματίες και οι δυνητικοί τρομοκράτες δεν πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να περνούν απαρατήρητοι όταν έρχονται στην Ευρώπη. Η Ευρώπη δεν είναι ένα φρούριο, αλλά πρέπει να γνωρίζουμε ποιοι διασχίζουν τα σύνορά μας. Αποτελεί δική μας ευθύνη να εξασφαλίσουμε την ασφάλεια των Ευρωπαίων πολιτών και την οικοδόμηση μιας Ευρώπης που τους προστατεύει, χωρίς να περιορίζουμε τις δυνατότητες μετακίνησης όσων ταξιδεύουν στην ΕΕ καλή τη πίστει.»
Το Σύστημα Πληροφοριών για τις Θεωρήσεις (VIS) είναι βάση δεδομένων της ΕΕ που συνδέει τους συνοριοφύλακες στα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ με τα προξενεία των κρατών μελών σε όλον τον κόσμο. Παρέχει στις αρχές που εκδίδουν τις θεωρήσεις βασικές πληροφορίες σχετικά με τους αιτούντες θεώρηση Σένγκεν βραχείας διαμονής, ενώ επιτρέπει στους συνοριοφύλακες να εντοπίζουν τους ταξιδιώτες που ενδέχεται να συνιστούν κίνδυνο για την ασφάλεια. Η σημερινή πρόταση διευρύνει το πεδίο εφαρμογής του VIS –ιδίως προσθέτοντας στο σύστημα τις θεωρήσεις μακράς διαμονής και τις άδειες διαμονής– με απόλυτη τήρηση των κανόνων για την προστασία των δεδομένων, ώστε να διασφαλίζεται ότι οι εν λόγω αρχές θα έχουν στη διάθεσή τους τις πληροφορίες που χρειάζονται, όταν τις χρειάζονται. Η πρόταση αποτελεί το δεύτερο στάδιο της μεταρρύθμισης της κοινής πολιτικής θεωρήσεων της ΕΕ και αποτελεί συνέχεια στις τροποποιήσεις του Κώδικα Θεωρήσεων που παρουσίασε η Επιτροπή φέτος τον Μάρτιο.
Ενίσχυση της ασφάλειας και κάλυψη των κενών πληροφόρησης
Η προτεινόμενη αναβάθμιση της βάσης δεδομένων VIS θα ενισχύσει την εσωτερική ασφάλεια και θα βελτιώσει τη διαχείριση των συνόρων με τα ακόλουθα μέτρα:
- Ενισχυμένοι έλεγχοι ασφάλειας σε όλες τις βάσεις δεδομένων: όλες οι αιτήσεις θεώρησης που έχουν καταγραφεί στο VIS θα ελέγχονται πλέον αυτομάτως σε σχέση με όλα τα άλλα συστήματα πληροφοριών της ΕΕ στον τομέα της ασφάλειας και της μετανάστευσης, όπως το νεοσύστατο Σύστημα Εισόδου-Εξόδου (ΣΕΕ), το Σύστημα Πληροφοριών Σένγκεν (SIS) και το Ευρωπαϊκό Σύστημα Πληροφοριών Ποινικού Μητρώου (ECRIS), μέσω ενιαίας διαδικτυακής πύλης αναζήτησης. Αυτή η υποχρεωτική διασταύρωση θα ανιχνεύει τους αιτούντες που χρησιμοποιούν πολλαπλές ταυτότητες και θα εντοπίζει τα άτομα που συνιστούν απειλή στον τομέα της ασφάλειας ή της παράτυπης μετανάστευσης.
- Καλύτερη ανταλλαγή δεδομένων και πληροφοριών: επί του παρόντος δεν συλλέγονται πληροφορίες στο επίπεδο της ΕΕ για τις θεωρήσεις μακράς διαμονής και τις άδειες διαμονής. Η προτεινόμενη αναβάθμιση θα επεκτείνει το πεδίο εφαρμογής του VIS ώστε να συμπεριλάβει και τέτοιες πληροφορίες. Αυτό θα επιτρέπει στους συνοριοφύλακες να αποφασίζουν γρήγορα κατά πόσον μια θεώρηση μακράς διάρκειας ή μια άδεια διαμονής που χρησιμοποιείται για τη διέλευση από τα εξωτερικά σύνορα Σένγκεν είναι έγκυρη και βρίσκεται στα χέρια του νόμιμου κατόχου της – ώστε να καλυφθεί ένα σημαντικό κενό ασφάλειας.
- Πιο αποτελεσματικές διαδικασίες επιστροφής: στο εξής, θα περιλαμβάνονται επίσης στη βάση δεδομένων VIS αντίγραφα των ταξιδιωτικών εγγράφων του αιτούντος θεώρηση. Το μέτρο αυτό, σε συνδυασμό με την παραχώρηση πρόσβασης στο VIS για το προσωπικό του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Συνοριοφυλακής και Ακτοφυλακής, θα διευκολύνει την ταυτοποίηση και την επανεισδοχή των παράτυπων μεταναστών που δεν διαθέτουν επίσημα έγγραφα και έτσι θα αυξήσει την αποτελεσματικότητα της πολιτικής της ΕΕ στον τομέα της επιστροφής.
- Ενίσχυση της ικανότητας δίωξης και πρόληψης του εγκλήματος: οι αρχές επιβολής του νόμου και η Ευρωπόλ θα έχουν πλέον καλύτερα διαρθρωμένη πρόσβαση στο VIS για την πρόληψη, την εξακρίβωση ή τη διερεύνηση τρομοκρατικών εγκλημάτων ή άλλων σοβαρών αξιόποινων πράξεων, υπό αυστηρούς όρους και με πλήρη τήρηση των κανόνων προστασίας δεδομένων της ΕΕ. Οι αρχές επιβολής του νόμου θα αποκτήσουν επίσης πρόσβαση στο VIS για την αναζήτηση ή τον εντοπισμό τόσο ατόμων που έχουν εξαφανιστεί ή απαχθεί όσο και θυμάτων εμπορίας ανθρώπων.
Επόμενα βήματα
Ο eu-LISA θα είναι ο οργανισμός της ΕΕ που θα έχει την αρμοδιότητα για την ανάπτυξη και τη διαχείριση της αναβαθμισμένης βάσης δεδομένων VIS. Ως τελευταίο στοιχείο στη μεταρρύθμιση της πολιτικής της ΕΕ στον τομέα των θεωρήσεων, η Επιτροπή καλεί το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο να ολοκληρώσουν το ταχύτερο δυνατόν τις νομοθετικές τους διαδικασίες, ώστε να καλυφθούν τυχόν εναπομείναντα κενά πληροφόρησης και να διευκολυνθούν οι μετακινήσεις των νόμιμων επισκεπτών προς την ΕΕ.
Ιστορικό
Η κοινή πολιτική θεωρήσεων της ΕΕ διευκολύνει τα ταξίδια στην ΕΕ για τουρισμό και επαγγελματικούς λόγους, συμβάλλοντας στην οικονομία και την ανάπτυξη της ΕΕ, καθώς και στις διαπολιτισμικές επαφές και τον διάλογο. Το 2016 μόνο, εκδόθηκαν σχεδόν 14 εκατομμύρια θεωρήσεις Σένγκεν για επισκέψεις βραχείας διαμονής (βλ. τις τελευταίες στατιστικές για τις θεωρήσεις Σένγκεν).
Από την έναρξη ισχύος του κώδικα θεωρήσεων το 2010, το περιβάλλον εντός του οποίου ασκείται η πολιτική θεωρήσεων έχει αλλάξει ριζικά. Τα τελευταία χρόνια, η ΕΕ βρέθηκε αντιμέτωπη με νέες προκλήσεις στους τομείς της μετανάστευσης και της ασφάλειας. Τον Σεπτέμβριο του 2017, η Επιτροπή ανακοίνωσε ότι θα παρουσιάσει ιδέες για το πώς μπορεί να εκσυγχρονιστεί η κοινή πολιτική θεωρήσεων της ΕΕ. Στο πρόγραμμα εργασίας της για το 2018, η Επιτροπή επιβεβαίωσε ότι θα προτείνει την αναθεώρηση του κώδικα θεωρήσεων, δέσμευση την οποία εκπλήρωσε τον Μάρτιο του 2018.
Ταυτόχρονα, η ΕΕ αναβαθμίζει τα συστήματα πληροφοριών της για την ασφάλεια και τη διαχείριση των συνόρων προκειμένου να καλύψει τα κενά πληροφόρησης και να ενισχύσει την εσωτερική ασφάλεια. Σε συνέχεια των συμπερασμάτων του Συμβουλίου του Ιουνίου 2017, η Επιτροπή υπέβαλε τον Δεκέμβριο του 2017 πρόταση για τη συνεργασία των συστημάτων πληροφοριών της ΕΕ με πιο αποδοτικό και έξυπνο τρόπο. Η πρόταση που υποβάλλεται σήμερα αναβαθμίζει το VIS και θέτει τα θεμέλια που θα επιτρέψουν στο σύστημα να καταστεί πλήρως διαλειτουργικό με τις άλλες βάσεις δεδομένων της ΕΕ για τη διαχείριση των συνόρων και της μετανάστευσης.