Το ευρώ, το κοινό νόμισμα της Ευρώπης, συμπληρώνει το 20ό έτος της ηλικίας του την 1η Ιανουαρίου 2019. Πριν από ακριβώς 20 χρόνια, την 1η Ιανουαρίου 1999, 11 χώρες της ΕΕ εγκαινίασαν ένα κοινό νόμισμα, το ευρώ, και εισήγαγαν κοινή νομισματική πολιτική υπό την αιγίδα της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας.
Ήταν μια ιστορική στιγμή που αποτέλεσε ορόσημο για ένα ταξίδι που ξεκίνησε με γνώμονα τη φιλοδοξία εξασφάλισης σταθερότητας και ευημερίας στην Ευρώπη. Σήμερα, σε νεαρή ηλικία ακόμη, το ευρώ είναι ήδη το νόμισμα 340 εκατομμυρίων Ευρωπαίων σε 19 κράτη μέλη. Έχει αποφέρει απτά οφέλη στα ευρωπαϊκά νοικοκυριά, τις επιχειρήσεις και τις κυβερνήσεις: σταθερές τιμές, χαμηλότερο κόστος συναλλαγών, προστασία των αποταμιεύσεων, πιο διαφανείς και ανταγωνιστικές αγορές, καθώς και αύξηση των εμπορικών συναλλαγών. Περίπου 60 χώρες σε όλο τον κόσμο συνδέουν με κάποιον τρόπο το νόμισμά τους με το ευρώ, χρειάζεται, ωστόσο, μεγαλύτερη προσπάθεια, την οποία και καταβάλλουμε, προκειμένου το ευρώ να διαδραματίζει πλήρως τον ρόλο του στο διεθνές προσκήνιο. Αναμένεται να ενταχθούν και άλλα κράτη μέλη στη ζώνη του ευρώ, εφόσον πληρούνται τα σχετικά κριτήρια.
Για να σηματοδοτήσουν την επέτειο αυτή, οι πέντε πρόεδροι των θεσμικών οργάνων και οργανισμών της ΕΕ, δηλαδή της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας και της Ευρωομάδας, που έχουν την πλέον άμεση ευθύνη για το ευρώ, προέβησαν σε δηλώσεις για τα 20 χρόνια του ενιαίου νομίσματος, καθώς και για το μέλλον του.
Ο κ. Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ, Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, δήλωσε: «Ως ένας από τους υπογράφοντες τη Συνθήκη του Μάαστριχτ που παραμένουν πολιτικά ενεργοί σήμερα, θυμάμαι τις σκληρές και ιστορικές διαπραγματεύσεις για τη δρομολόγηση της Οικονομικής και Νομισματικής Ένωσης. Πάνω απ’ όλα, θυμάμαι τη βαθιά πεποίθηση ότι ανοίγαμε ένα νέο κεφάλαιο στην κοινή μας ιστορία. Ένα κεφάλαιο που θα διαμόρφωνε το ρόλο της Ευρώπης στον κόσμο αλλά και το μέλλον όλων των λαών της. 20 χρόνια αργότερα, είμαι πεπεισμένος ότι αυτή ήταν η σημαντικότερη υπογραφή που έβαλα ποτέ. Το ευρώ είναι πλέον σύμβολο ενότητας, εθνικής κυριαρχίας και σταθερότητας. Έχει αποφέρει ευημερία και προστασία στους πολίτες μας και πρέπει να εξασφαλίσουμε ότι αυτό θα συνεχιστεί. Είναι ο λόγος για τον οποίο εργαζόμαστε σκληρά για την ολοκλήρωση της Οικονομικής και Νομισματικής μας Ένωσης καθώς και για την περαιτέρω ενίσχυση του διεθνούς ρόλου του ευρώ.»
Ο κ. Αντόνιο Ταγιάνι, Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, δήλωσε:· «Το ευρώ είναι σήμερα πιο δημοφιλές από ποτέ: τρεις στους τέσσερις πολίτες θεωρούν ότι είναι καλό για την οικονομία μας. Προκειμένου οι Ευρωπαίοι πολίτες να επωφεληθούν πλήρως από τις θέσεις εργασίας, την ανάπτυξη και την αλληλεγγύη που θα πρέπει να δημιουργήσει το ενιαίο νόμισμα, είναι απαραίτητο να ολοκληρώσουμε την Οικονομική και Νομισματική μας Ένωση μέσω της πραγματικής οικονομικής, δημοσιονομικής και πολιτικής ένωσης. Η ολοκλήρωση αυτή θα επιτρέψει στην Ευρώπη να θωρακίσει καλύτερα τους πολίτες από πιθανές μελλοντικές κρίσεις.»
Ο κ. Ντόναλντ Τουσκ, Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, δήλωσε τα εξής: «Η δημιουργία του ευρώ πριν από 20 χρόνια — παράλληλα με την απελευθέρωση της Κεντρικής και της Ανατολικής Ευρώπης και την ενοποίηση της Γερμανίας — ήταν κρίσιμη καμπή στην ευρωπαϊκή ιστορία. Το κοινό μας νόμισμα έχει ωριμάσει και έχει εξελιχθεί σε ισχυρή έκφραση της Ευρωπαϊκής Ένωσης ως πολιτικής και οικονομικής δύναμης στον κόσμο. Παρά τις κρίσεις, το ευρώ αποδείχθηκε ανθεκτικό, και τα οκτώ μέλη που προστέθηκαν στα 11 αρχικά μέλη απολαμβάνουν τα οφέλη του. Καθώς ο κόσμος εξακολουθεί να αλλάζει, θα συνεχίσουμε την αναβάθμιση και την ισχυροποίηση της Οικονομικής και Νομισματικής μας Ένωσης.»
Ο κ. Μάριο Ντράγκι, Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, δήλωσε: «Το ευρώ ήταν λογική και αναγκαία απόρροια της ενιαίας αγοράς. Διευκολύνει τις μετακινήσεις, τις εμπορικές και τις λοιπές συναλλαγές των πολιτών και των επιχειρήσεων εντός της ζώνης του ευρώ αλλά και με τον υπόλοιπο κόσμο. Μετά από 20 έτη, υπάρχει τώρα μια γενιά που δεν γνωρίζει άλλο εθνικό νόμισμα. Κατά τη διάρκεια της χρονικής αυτής περιόδου, η ΕΚΤ έχει επιτελέσει το κύριο καθήκον της, που είναι η διατήρηση της σταθερότητας των τιμών. Συμβάλλουμε όμως, επίσης, στην ευημερία των πολιτών της ζώνης του ευρώ μέσω της ανάπτυξης ασφαλών, καινοτόμων χαρτονομισμάτων, της προώθησης ασφαλών συστημάτων πληρωμών, της εποπτείας των τραπεζών ώστε να διασφαλίσουμε ότι είναι ανθεκτικές και της επιτήρησης της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας στη ζώνη του ευρώ.»
Ο κ. Μάριο Σεντένο, Πρόεδρος της Ευρωομάδας, δήλωσε: «Το ενιαίο νόμισμα αποτελεί μία από τις μεγαλύτερες ευρωπαϊκές επιτυχίες: δεν υπάρχει αμφιβολία ως προς τη σημασία και τον αντίκτυπό του κατά τις δύο πρώτες δεκαετίες της ιστορίας του. Το μέλλον του εξακολουθεί να διαμορφώνεται, γεγονός που μας επιφορτίζει με ιστορική ευθύνη. Το ευρώ και η στενή οικονομική συνεργασία που συνεπάγεται έχουν εξελιχθεί με την πάροδο του χρόνου κι ανταποκρίθηκαν επιτυχώς στις προκλήσεις που αντιμετώπισαν στην πορεία τους. Το ευρώ έχει διανύσει μεγάλη διαδρομή από τότε που δημιουργήθηκε, και έχει υποστεί σημαντικές αλλαγές υπό την επήρεια της κρίσης, προκειμένου να μπορέσουμε να ξεπεράσουμε τις δυσκολίες. Το έργο μας όμως δεν έχει ολοκληρωθεί ακόμη, καθώς απαιτούνται συνεχείς προσπάθειες μεταρρύθμισης, τόσο σε περιόδους ευνοϊκής όσο και σε περιόδους δυσμενούς συγκυρίας. Η πολιτική μας βούληση για την ενίσχυση της Οικονομικής και Νομισματικής Ένωσης είναι αδιαμφισβήτητη. Πρέπει να είμαστε έτοιμοι για όσα μας επιφυλάσσει το μέλλον — το οφείλουμε στους πολίτες μας.»
Ιστορικό
Η εισαγωγή του ευρώ σηματοδότησε την κορύφωση μιας μακράς διαδρομής που είχε αρχίσει πριν από πολλά χρόνια. Η παγκόσμια νομισματική κρίση των δεκαετιών του 1970 και του 1980 είχε καταστήσει εμφανείς τις δυσκολίες των επιμέρους ευρωπαϊκών χωρών και απαιτούσε ευρωπαϊκές λύσεις. Επιπλέον, με την εγκαθίδρυση της ενιαίας αγοράς, η εργασία και το εμπόριο θα ήταν ευκολότερα εάν οι Ευρωπαίοι άρχιζαν να χρησιμοποιούν ένα ενιαίο νόμισμα. Το 1988 συστάθηκε η επιτροπή Ντελόρ, μετά από δεκαετίες πρώιμων συζητήσεων σχετικά με τον τρόπο επίτευξης μιας Οικονομικής και Νομισματικής Ένωσης. Υπό την προεδρία του Προέδρου της Επιτροπής Ζακ Ντελόρ, η εν λόγω επιτροπή εξέτασε ειδικά και σταδιακά βήματα προς ένα ενιαίο νόμισμα. Η συμφωνία που υπέγραψαν στη συνέχεια οι πολιτικοί ηγέτες το 1992 στο Μάαστριχτ έφερε στη ζωή το ενιαίο νόμισμα, με βάση την έκθεση της Επιτροπής Ντελόρ και τις μετέπειτα διαπραγματεύσεις. Συνεπώς, η υπογραφή της Συνθήκης του Μάαστριχτ αποτέλεσε ιστορική στιγμή που σηματοδότησε τη μετάβαση προς το ευρώ. Το 1994 το Ευρωπαϊκό Νομισματικό Ίδρυμα (ΕΝΙ) ξεκίνησε τις προπαρασκευαστικές του εργασίες στη Φρανκφούρτη προκειμένου να αναλάβει η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) το καθήκον της ως υπεύθυνης για τη νομισματική πολιτική στη ζώνη του ευρώ. Ως αποτέλεσμα των διεργασιών αυτών, η ΕΚΤ ανέλαβε δράση την 1η Ιουνίου 1998.
Την 1η Ιανουαρίου 1999 εισήχθη το ευρώ ως επίσημο νόμισμα 11 κρατών μελών, ενώ την ευθύνη της νομισματικής πολιτικής ανέλαβαν η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και το Ευρωσύστημα. Μετά από περίοδο τριών ετών, κατά την οποία το ευρώ εμφανιζόταν στις καταστάσεις τραπεζικών λογαριασμών των πολιτών παράλληλα με τα εθνικά νομίσματα, κυκλοφόρησαν τραπεζογραμμάτια και κέρματα ευρώ σε 12 χώρες, οι οποίες συμμετείχαν ως εκ τούτου στη μεγαλύτερη νομισματική μετάβαση στην ιστορία. Τα αρχικά μέλη ήταν η Αυστρία, το Βέλγιο, η Φινλανδία, η Γαλλία, η Γερμανία, η Ιρλανδία, η Ιταλία, το Λουξεμβούργο, οι Κάτω Χώρες, η Ισπανία και η Πορτογαλία. Η Ελλάδα προσχώρησε το 2001. Έκτοτε, επτά επιπλέον κράτη μέλη έχουν υιοθετήσει ως νόμισμα το ευρώ (Κύπρος, Εσθονία, Λετονία, Λιθουανία, Μάλτα, Σλοβακία και Σλοβενία).
Το δεύτερο σε χρήση νόμισμα στον κόσμο
Το ευρώ έχει διαγράψει μακρά πορεία από τις πρώτες συζητήσεις στα τέλη της δεκαετίας του 1960 μέχρι σήμερα, καθώς αποτελεί πλέον το νόμισμα 340 εκατομμυρίων Ευρωπαίων και χρησιμοποιείται και από άλλα 175 εκατομμύρια άτομα σε όλο τον κόσμο. Είναι το δεύτερο σημαντικότερο διεθνές νόμισμα, δεδομένου ότι 60 χώρες ανά τον κόσμο το χρησιμοποιούν ή συνδέουν το νόμισμά τους με το ευρώ. Είναι ένα ασφαλές αποθεματικό μέσο για τις διεθνείς κεντρικές τράπεζες, χρησιμοποιείται παγκοσμίως για την έκδοση χρεωστικών τίτλων και είναι ευρέως αποδεκτό για διεθνείς πληρωμές.
Δέκα χρόνια μετά την χρηματοπιστωτική κρίση που συγκλόνισε τον κόσμο, η αρχιτεκτονική της Οικονομικής και Νομισματικής Ένωσης της Ευρώπης έχει ενισχυθεί σημαντικά, αλλά πρέπει να καταβληθούν περαιτέρω προσπάθειες. Με βάση το όραμα που περιγράφεται στην έκθεση των πέντε προέδρων του Ιουνίου 2015, καθώς και τα έγγραφα προβληματισμού σχετικά με την εμβάθυνση της Οικονομικής και Νομισματικής Ένωσης και το μέλλον των οικονομικών της ΕΕ της άνοιξης του 2017, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή καθόρισε έναν χάρτη πορείας για την εμβάθυνση της Οικονομικής και Νομισματικής Ένωσης. Τον Δεκέμβριο, οι ηγέτες της ΕΕ συμφώνησαν επίσης να εργαστούν για την ισχυροποίηση του διεθνούς ρόλου του ευρώ ως μέρους αυτής της πορείας.
Ένα ενιαίο νόμισμα προς όφελος όλων των Ευρωπαίων
Η υποστήριξη της κοινής γνώμης για το ευρώ παραμένει σταθερά υψηλή εντός της ΕΕ, ιδίως στις χώρες που χρησιμοποιούν ήδη το ευρώ. Η πλειοψηφία, 74%, όσων απάντησαν στις δημοσκοπήσεις στο σύνολο της ζώνης του ευρώ δήλωσαν ότι θεωρούν το ευρώ καλό για την ΕΕ· πρόκειται για ποσοστό που παραμένει στο ίδιο επίπεδο με το πρωτοφανώς υψηλό σκορ που καταγράφηκε πέρυσι και επιβεβαιώνει το γεγονός ότι η υποστήριξη της κοινής γνώμης για το ευρώ είναι η υψηλότερη από το 2002, όταν ξεκίνησαν οι δημοσκοπήσεις. Η πλειοψηφία, 64 %, όσων απάντησαν στο σύνολο της ζώνης του ευρώ δήλωσαν επίσης ότι θεωρούν το ευρώ καλό για τη χώρα τους. Το 36 % των Ευρωπαίων αναγνωρίζει το ευρώ ως ένα από τα σύμβολα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στη δεύτερη θέση μετά την «ελευθερία». Έχει αποφέρει ορατά και πολύ πρακτικά οφέλη στα ευρωπαϊκά νοικοκυριά, τις επιχειρήσεις και τις κυβερνήσεις: σταθερές τιμές, χαμηλότερο κόστος συναλλαγών, πιο διαφανείς και ανταγωνιστικές αγορές, καθώς και αύξηση των εμπορικών συναλλαγών. Διευκολύνει τα ταξίδια και τη διαβίωση στο εξωτερικό και προστατεύει τις αποταμιεύσεις.