Ανακαλύψτε πώς η Ευρώπη σκοπέυει να χρηματοδοτήσει έργα για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής και την υποστήριξη των περιοχών που πλήττονται από τη μετάβαση σε μια πράσινη οικονομία.
Μόλις ένα μήνα μετά την παρουσίαση της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε λεπτομερή πρόταση σχετικά με τον τρόπο χρηματοδότησής της. Το επενδυτικό σχέδιο της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας στοχεύει να προσελκύσει δημόσιες και ιδιωτικές επενδύσεις ύψους τουλάχιστον 1 τρισ. ευρώ κατά την επόμενη δεκαετία. Το επενδυτικό πλάνο συζητήθηκε στην ολομέλεια του Κοινοβουλίου την Τρίτη 14 Ιανουαρίου.
Ποια η σημασία του;
Η μετατροπή της ΕΕ σε μια κλιματικά ουδέτερη οικονομία έως το 2050 απαιτεί μαζικές επενδύσεις σε τεχνολογίες καθαρής ενέργειας. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η επίτευξη ενός ενδιάμεσου στόχου μείωσης των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου κατά 40% έως το 2030 απαιτεί πρόσθετες ετήσιες επενδύσεις ύψους 260 δισ. ευρώ.
Μάθετε περισσότερα σχετικά με τις δράσεις της ΕΕ για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής
Από πού προέρχονται τα κονδύλια;
Περίπου το ήμισυ των συνολικών κεφαλαίων θα αντληθεί από τον μακροπρόθεσμο προϋπολογισμό της ΕΕ, μέσω διάφορων προγραμμάτων που χρηματοδοτούν έργα για το κλίμα και το περιβάλλον, όπως είναι, για παράδειγμα τα γεωργικών ταμεία, το Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης, το Ταμείο Συνοχής ή τα προγράμματα Horizon Europe και Life.
Η διαδικασία αυτή πρόκειται να προσελκύσει 114 δισ. ευρώ επιπλέον, σε συγχρηματοδότηση με τα κράτη-μέλη. Περίπου 300 δισ. ευρώ ιδιωτικών και δημόσιων επενδύσεων αναμένεται να κινητοποιηθούν μέσω των προγραμμάτων InvestEU και του Συστήματος Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών (ΣΕΔΕ), ενώ 100 δισ. ευρώ θα πρόκειται να αντληθούν μέσω του νέου Μηχανισμού Δίκαιης Μετάβασης, ο οποίος στοχεύει να υποστηρίξει τις περιοχές που πλήττονται περισσότερο από τη μετάβαση σε μια πράσινη οικονομία, όπως είναι οι περιοχές που εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από την εξόρυξη άνθρακα.
Μηχανισμός Δίκαιης Μετάβασης
Ο μηχανισμός θα βασίζεται σε τρεις πυλώνες: στο Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης (ΤΔΜ), με νέα κονδύλια ύψους 7,5 δισ. ευρώ, στις χρηματοδοτικές εισροές του InvestEU και σε δάνεια της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων (ΕΤΕ), σε συνδυασμό με τη στήριξη του προϋπολογισμού της ΕΕ.
Όλα αυτά τα εργαλεία αναμένεται να κινητοποιήσουν 100 δισ. ευρώ σε δημόσιες και ιδιωτικές επενδύσεις – χρήματα που θα μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την κατάρτιση των εργαζομένων για την απόκτηση νέων δεξιοτήτων, τη στήριξη των επιχειρήσεων, τη δημιουργία νέων θέσεων απασχόλησης, τις επενδύσεις σε καθαρή ενέργεια και τη θερμομόνωση των κατοικιών.
Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης
Οι επενδύσεις του ταμείου στοχεύουν να βοηθήσουν τις περιοχές που εξαρτώνται ιδιαίτερα από τα ορυκτά καύσιμα, όπως το καύσιμο, που καλύπτει το ένα τέταρτο περίπου της παραγωγής ενέργειας στην ΕΕ. Ο τομέας του άνθρακα στην ΕΕ απασχολεί 238.000 άτομα σε ανθρακωρυχεία και σταθμούς παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, σε περισσότερες από 100 ευρωπαϊκές περιοχές – από την Πολωνία έως την Ισπανία. Το 2015 υπήρχαν 128 ανθρακωρυχεία σε 12 κράτη μέλη και 207 μονάδες ηλεκτροπαραγωγής με καύση άνθρακα σε 21 κράτη μέλη.
“Στέλνουμε ένα μήνυμα προς τους ανθρακωρύχους της Αστούριας, της Δυτικής Μακεδονίας ή της Σιλεσίας, στους συλλέκτες τύρφης στα ιρλανδικά Μίντλαντς, στις περιοχές της Βαλτικής που βασίζονται στον πετρελαιοφόρο σχιστόλιθο και σε πολλούς ακόμα. Γνωρίζουμε ότι η μετάβαση προς μια κλιματική ουδέτερη οικονομία είναι δύσκολη και πως αν και οι προοπτικές για ένα διαφορετικό μέλλον – ένα καθαρότερο μέλλον – είναι γενικά ευπρόσδεκτες, το μονοπάτι σήμερα δείχνει τρομακτικό”.
“Ο Μηχανισμός Δίκαιης Μετάβασης ύψους τουλάχιστον 100 δισεκατομμυρίων ευρώ αποτελεί δέσμευση ότι η ΕΕ στέκεται στο πλευρό σας σε αυτή τη μετάβαση”, δήλωσε στις 14 Ιανουαρίου ο εκτελεστικός αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Φρανς Τίμερμανς, που είναι αρμόδιος για την Πράσινη Συμφωνία.
Τον Μάιο του 2020, η Επιτροπή τροποποίησε την πρόταση για το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης, στα πλαίσια του ευρωπαϊκού σχεδίου οικονομικής ανάκαμψης για να αντιμετωπίσει την πανδημία Covid-19. Εκτός από το προτεινόμενο ποσό των 7,5 δισ. ευρώ, πρότεινε πρόσθετη χρηματοδότηση, 2,5 δισ. ευρώ στο πλαίσιο του επόμενου μακροπρόθεσμου προϋπολογισμού της ΕΕ και 30 δισ. ευρώ από το Next Generation EU. Το ΤΔΜ θα χρησιμοποιηθεί για την παροχή κοινωνικών βοηθημάτων, την οικονομική αναζωογόνηση και έργα αποκατάστασης εκτάσεων γης.
2) Ειδικό πρόγραμμα στο πλαίσιο του προγράμματος InvestEU
Το πρόγραμμα InvestEU θα κινητοποιήσει επενδύσεις ύψους 45 δισ. ευρώ σε έργα ‘Δίκαιης Μετάβασης’ για την περίοδο 2021-2027, δίνοντας προτεραιότητα στη χρηματοδότηση έργων για το κλίμα. Το InvestEU, που δημιουργήθηκε το 2018, αποτελεί το εμβληματικό πρόγραμμα επενδύσεων της ΕΕ με στόχο την αναζωογόνηση της ευρωπαϊκής οικονομίας.
Στα τέλη Μαίου 2020, η Επιτροπή πρότεινε την αύξηση του προϋπολογισμού του προγράμματος και τον διπλασιασμό της χρηματοδότησης έργων βιώσιμων υποδομών σε 20 δισ. ευρώ από το συνολικό ποσό των 75 δισ. ευρώ εγγυημένων από τον προϋπολογισμό της ΕΕ.
3) Μηχανισμός δανειοδότησης του δημόσιου τομέα
Ο μηχανισμός δανειοδότησης του δημόσιου τομέα, με συνεισφορά από τον προϋπολογισμό της ΕΕ ύψους 1,5 δισ. ευρώ, θα επιτρέψει στην ΕΤΕπ να δανείσει 10 δισ. ευρώ, ποσό που αναμένεται με τη σειρά του να κινητοποιήσει δημόσιες επενδύσεις ύψους 25 έως 30 δισ. ευρώ για τη στήριξη στόχων δίκαιης μετάβασης
Οι στηριζόμενες επενδύσεις θα περιλαμβάνουν υποδομές ενέργειας και μεταφορών, δίκτυα τηλεθέρμανσης και μέτρα ενεργειακής απόδοσης, συμπεριλαμβανομένης της ανακαίνισης κτιρίων, καθώς και κοινωνικές υποδομές
Επόμενα βήματα
Τον Ιούλιο, η επιτροπή Περιφερειακής Ανάπτυξης ενέκρινε τη σύσταση του Ταμείου Δίκαιης Μετάβασης, ζητώντας ωστόσο μεγαλύτερο προϋπολογισμό, μεγαλύτερη εμβέλεια και την εδραίωση ενός μηχανισμού επιβράβευσης. Το Κοινοβούλιο αναμένεται να προβεί σε ψηφοφορία σχετικά με τη θέση του κατά την ολομέλεια του Σεπτεμβρίου.