Ο κανονισμός του Δουβλίνου δεν επιτυγχάνει ούτε δίκαιη κατανομή ευθυνών, ούτε αποτελεσματική ταχεία πρόσβαση στις διαδικασίες ασύλου, σύμφωνα με την επιτροπή Πολιτικών Ελευθεριών.
Σε σχέδιο ψηφίσματος που εγκρίθηκε με 45 ψήφους υπέρ, 10 κατά και 13 αποχές, η επιτροπή του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου σημειώνει ότι ο κανονισμός Δουβλίνο ΙΙΙ του 2013 επιβάλλει δυσανάλογη ευθύνη σε μειοψηφία κρατών μελών, ιδίως όταν σημειώνεται μεγάλος αριθμός αφίξεων. Οι ευρωβουλευτές ζητούν τη θέσπιση ενός μηχανισμού αλληλεγγύης, ο οποίος θα διασφαλίζει το θεμελιώδες δικαίωμα του ασύλου στην ΕΕ και τον επιμερισμό των ευθυνών μεταξύ των κρατών μελών.
Η ακατάλληλη εφαρμογή της ιεράρχησης των κριτηρίων, ιδίως η υπερβολική χρήση του κριτηρίου της «πρώτης χώρας εισόδου», αλλά και η αναποτελεσματική εκτέλεση των μεταφορών, αυξάνουν την πίεση που ασκείται σε ορισμένες χώρες, και συγκεκριμένα στην Ελλάδα, την Ιταλία, τη Μάλτα, την Κύπρο και την Ισπανία, σύμφωνα με την επιτροπή, η οποία ζητά δικαιότερους κανόνες.
Οι βουλευτές διαμαρτύρονται για το γεγονός ότι το Συμβούλιο, σε αντίθεση με το Κοινοβούλιο, δεν έχει υιοθετήσει τη θέση του σχετικά με την πρόταση του 2016 για τη μεταρρύθμιση του κανονισμού του Δουβλίνου, εμποδίζοντας έτσι την εν λόγω μεταρρύθμιση και αφήνοντας την Ένωση στάσιμη στο ίδιο σύνολο κανόνων που έχουν αποδειχθεί αναποτελεσματικοί όσον αφορά τη διαχείριση μεγάλου αριθμού αφίξεων. Επιμένουν ότι οι επιμέρους συμφωνίες για τη μετεγκατάσταση δεν μπορούν να αντικαταστήσουν ένα εναρμονισμένο και βιώσιμο κοινό ευρωπαϊκό σύστημα ασύλου και απαιτούν περισσότερους πόρους και ικανότητες για τα κράτη μέλη της πρώτης γραμμής, εφόσον δεν μεταρρυθμιστούν οι κανόνες του Δουβλίνου.
Προτεραιότητα στην οικογενειακή επανένωση
Η επιτροπή επισημαίνει την υπερβολική χρήση του κριτηρίου της πρώτης χώρας εισόδου για τον προσδιορισμό του κράτους που είναι υπεύθυνο για την εξέταση ενός αίτησης ασύλου, εις βάρος της ενότητας της οικογένειας, η οποία αποτελεί, στην πραγματικότητα, το πρώτο κριτήριο της ιεράρχησης που προβλέπεται στον κανονισμό. Οι ευρωβουλευτές ζητούν να εναρμονιστούν οι απαιτήσεις για την οικογενειακή επανένωση σε ολόκληρη την ΕΕ και ζητούν από την Επιτροπή να παρακολουθεί την εφαρμογή των ορισμών που αφορούν την οικογένεια από τα κράτη μέλη.
Το κείμενο αναφέρεται επίσης στη ρήτρα διακριτικής ευχέρειας (άρθρο 17), η οποία επιτρέπει σε ένα κράτος μέλος να αναλάβει την ευθύνη για μια αίτηση ασύλου, ακόμη και αν αυτή δεν προσδιορίζεται ως υπεύθυνη, αλλά χρησιμοποιείται σπάνια. Οι ευρωβουλευτές πιστεύουν ότι θα μπορούσε να συμβάλει στην αντιμετώπιση δύσκολων καταστάσεων και ανθρωπιστικών καταστάσεων έκτακτης ανάγκης ελλείψει μόνιμου μηχανισμού αλληλεγγύης, όπως μεγάλος αριθμός αφίξεων στην ξηρά και τη θάλασσα, ή στη μεταφορά αιτούντων άσυλο που ζουν προς το παρόν στα κέντρα υποδοχής και ταυτοποίησης υπό «απάνθρωπες, εξευτελιστικές, ανθυγιεινές και ανασφαλείς συνθήκες».
Η επιτροπή προειδοποιεί ότι η μεταφορά αιτούντων άσυλο από ένα κράτος μέλος σε άλλο μπορεί να οδηγήσει σε παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων τους και καλεί τις αρχές να αξιολογήσουν δεόντως τους κινδύνους στους οποίους θα εκτίθενται οι αιτούντες άσυλο στο κράτος μέλος προορισμού. Η κράτηση των αιτούντων άσυλο στο πλαίσιο της διαδικασίας του Δουβλίνου «μπορεί να πραγματοποιηθεί μόνο ως έσχατη λύση», τονίζουν οι ευρωβουλευτές, ζητώντας εναλλακτικές λύσεις για την πρόληψη του κινδύνου διαφυγής. Στην περίπτωση ανηλίκων, επιμένουν ότι «η κράτηση δεν είναι ποτέ προς το συμφέρον του παιδιού».
Προστασία των παιδιών
Η προστασία των παιδιών είναι ουσιαστικής σημασίας, δηλώνουν οι ευρωβουλευτές, επιθυμώντας να εξασφαλίσουν την πρόσβασή τους στην εκπαίδευση, την υγειονομική περίθαλψη και την κατάλληλη στέγαση, καθώς και εξατομικευμένη ενημέρωση και ειδική υποστήριξη για τα παιδιά. Τα ασυνόδευτα παιδιά θα πρέπει να επωφελούνται από ενισχυμένα μέτρα, όπως η αποτελεσματική επιτροπεία, τα οποία προσθέτουν.
Δηλώσεις
Η εισηγήτρια Fabienne Keller (Renew, Γαλλία) δήλωσε: «Η πολιτική ασύλου της ΕΕ θα μπορούσε να είναι πολύ πιο αποτελεσματική και ανθρώπινη, αφιερώνοντας περισσότερη προσοχή και πόρους στην ορθή εφαρμογή των υφιστάμενων κανόνων σε εθνικό και τοπικό επίπεδο. Μπορούμε να δράσουμε τώρα, χωρίς να περιμένουμε την έγκριση του νέου συμφώνου για το άσυλο και τη μετανάστευση».
Επόμενα βήματα
Το σχέδιο ψηφίσματος θα τεθεί σε ψηφοφορία στην ολομέλεια στην επόμενη σύνοδό της, από τις 14 έως τις 17 Δεκεμβρίου.
