Μετά την εξαγγελία της προέδρου κ. Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν στην ομιλία της για την κατάσταση της Ένωσης το 2022, η Επιτροπή εξέδωσε σήμερα την πρότασή της για την ανακήρυξη του 2023 ως Ευρωπαϊκού Έτους Δεξιοτήτων.
Η πράσινη και η ψηφιακή μετάβαση δημιουργούν νέες ευκαιρίες για τους πολίτες και την οικονομία της ΕΕ. Όταν οι άνθρωποι διαθέτουν τις σχετικές δεξιότητες μπορούν να αντεπεξέρχονται στις αλλαγές της αγοράς εργασίας και να δραστηριοποιούνται πλήρως στην κοινωνία και τη δημοκρατία. Με τον τρόπο αυτό θα διασφαλίσουμε ότι κανείς δεν θα μείνει πίσω και ότι η οικονομική ανάκαμψη, καθώς και η πράσινη και η ψηφιακή μετάβαση, θα είναι κοινωνικά δίκαιες και πρόσφορες. Αν το εργατικό δυναμικό διαθέτει τις δεξιότητες που απαιτούνται, η βιώσιμη ανάπτυξη και η καινοτομία κερδίζουν έδαφος, και η ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων βελτιώνεται.
Παρ’ όλ’ αυτά, όμως, σήμερα πάνω από τα τρία τέταρτα των εταιρειών στην ΕΕ αναφέρουν ότι αντιμετωπίζουν δυσκολίες όσον αφορά την εξεύρεση εργαζομένων με τις απαραίτητες δεξιότητες, ενώ σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της Eurostat μόνο το 37 % των ενηλίκων παρακολουθούν προγράμματα κατάρτισης σε τακτική βάση. Ο δείκτης ψηφιακής οικονομίας και κοινωνίας δείχνει ότι 4 στους 10 ενήλικες και ένα στα τρία άτομα που εργάζονται στην Ευρώπη δεν διαθέτουν βασικές ψηφιακές δεξιότητες. Επιπλέον, ήδη το 2021, 28 επαγγέλματα, από τους τομείς των κατασκευών και της υγειονομικής περίθαλψης έως αυτούς της μηχανολογίας και των ΤΠ, παρουσίαζαν ελλείψεις, με χαρακτηριστικό την αυξανόμενη ζήτηση για εργαζομένους τόσο υψηλής όσο και χαμηλής ειδίκευσης. Επίσης, στα επαγγέλματα και τις σπουδές που σχετίζονται με την τεχνολογία οι γυναίκες υποεκπροσωπούνται σε μεγάλο βαθμό, καθώς μόλις 1 στους 6 ειδικούς ΤΠ και 1 στους 3 απόφοιτους τμημάτων θετικών επιστημών είναι γυναίκες.
Για να προωθήσουν τη διά βίου μάθηση, τα κράτη μέλη ενστερνίστηκαν τους κοινωνικούς στόχους της ΕΕ για το 2030, σύμφωνα με τους οποίους τουλάχιστον το 60 % των ενηλίκων θα πρέπει να συμμετέχουν σε κατάρτιση κάθε χρόνο, και παρουσίασαν ήδη την εθνική τους συμβολή για την επίτευξη του στόχου αυτού. Η θέση αυτή είναι πολύ σημαντική και για την επίτευξη του στόχου για ποσοστό απασχόλησης τουλάχιστον 78 % έως το 2030. Η Ψηφιακή Πυξίδα 2030 θέτει ως στόχο της ΕΕ, έως το 2030, τουλάχιστον το 80 % όλων των ενηλίκων να διαθέτουν το λιγότερο τις βασικές ψηφιακές δεξιότητες, και να απασχολούνται 20 εκατομμύρια ειδικοί του τομέα των ΤΠΕ στην ΕΕ, ενώ παράλληλα θα πρέπει να ενθαρρύνονται περισσότερες γυναίκες για να αναλαμβάνουν τέτοιες θέσεις εργασίας.
Ευρωπαϊκό Έτος Δεξιοτήτων — τόνωση της ανταγωνιστικότητας, της συμμετοχής και του ταλέντου
Με το Ευρωπαϊκό Έτος Δεξιοτήτων, σε συνεργασία με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, τα κράτη μέλη, τους κοινωνικούς εταίρους, τις δημόσιες και ιδιωτικές υπηρεσίες απασχόλησης, τα εμπορικά και βιομηχανικά επιμελητήρια, τους παρόχους εκπαίδευσης και κατάρτισης, καθώς και τους εργαζομένους και τις επιχειρήσεις, η Επιτροπή προτείνει να δοθεί νέα ώθηση στη διά βίου μάθηση με τους εξής τρόπους:
- Προώθηση αυξημένων, αποτελεσματικότερων και χωρίς αποκλεισμούς επενδύσεων στην κατάρτιση και την αναβάθμιση των δεξιοτήτων, ώστε να αξιοποιηθεί πλήρως το δυναμικό του ευρωπαϊκού εργατικού δυναμικού και να στηριχθούν οι άνθρωποι κατά τη μετάβαση από μία θέση εργασίας σε άλλη.
- Διασφάλιση της καταλληλότητας των δεξιοτήτων για τις ανάγκες της αγοράς εργασίας, μέσω της συνεργασίας και με τους κοινωνικούς εταίρους και τις επιχειρήσεις.
- Αντιστοίχιση των προσδοκιών των ανθρώπων και των συνόλων των δεξιοτήτων με τις ευκαιρίες στην αγορά εργασίας, ιδίως για την πράσινη και την ψηφιακή μετάβαση και την οικονομική ανάκαμψη. Ιδιαίτερη έμφαση θα δοθεί για την ενεργοποίηση περισσότερων ατόμων στην αγορά εργασίας, ιδίως γυναικών και νέων, και ιδίως εκείνων που βρίσκονται εκτός εκπαίδευσης, απασχόλησης ή κατάρτισης.
- Προσέλκυση ατόμων από τρίτες χώρες με δεξιότητες που χρειάζεται η ΕΕ, μεταξύ άλλων με την ενίσχυση των ευκαιριών μάθησης και της κινητικότητας και τη διευκόλυνση της αναγνώρισης των προσόντων.
Για την επίτευξη αυτών των στόχων, η Επιτροπή θα προωθήσει ευκαιρίες αναβάθμισης των δεξιοτήτων και επανειδίκευσης, για παράδειγμα με την ανάδειξη σχετικών πρωτοβουλιών της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένων των δυνατοτήτων ενωσιακής χρηματοδότησης, για τη στήριξη της υιοθέτησης και της υλοποίησης τους στην πράξη. Θα διοργανωθούν επίσης εκδηλώσεις και εκστρατείες ευαισθητοποίησης σε ολόκληρη την ΕΕ για την υποστήριξη της αμοιβαίας μάθησης των εταίρων όσον αφορά την αναβάθμιση των δεξιοτήτων και την επανειδίκευση. Το προτεινόμενο Έτος έχει επίσης ως στόχο να συμβάλει στην περαιτέρω ανάπτυξη εργαλείων συλλογής πληροφοριών για τις δεξιότητες και να προωθήσει εργαλεία και μέσα για περισσότερη διαφάνεια και πιο εύκολη αναγνώριση των επαγγελματικών προσόντων, ακόμη και εκείνων που αποκτώνται σε τρίτες χώρες.
Για να εξασφαλιστεί ο συντονισμός των σχετικών δραστηριοτήτων σε εθνικό επίπεδο, η Επιτροπή καλεί τα κράτη μέλη να ορίσουν εθνικό συντονιστή για το Ευρωπαϊκό Έτος Δεξιοτήτων.
Πρωτοβουλίες της ΕΕ για τη στήριξη της ανάπτυξης δεξιοτήτων
Για το Ευρωπαϊκό Έτος Δεξιοτήτων μπορούμε να αξιοποιήσουμε τις διάφορες πρωτοβουλίες της ΕΕ που βρίσκονται ήδη σε εξέλιξη για τη στήριξη των δεξιοτήτων και την ευρύτερη υιοθέτησή τους, όπως:
- Το ευρωπαϊκό θεματολόγιο δεξιοτήτων αποτελεί το πλαίσιο για τη συνεργασία στον τομέα της πολιτικής δεξιοτήτων της ΕΕ και θα συνεχίσει να βοηθά τα άτομα και τις επιχειρήσεις να αναπτύσσουν περισσότερες και καλύτερες δεξιότητες και να τις χρησιμοποιούν.
- Στο σύμφωνο για τις δεξιότητες, που αποτελεί μέρος του θεματολογίου δεξιοτήτων, έχουν προσχωρήσει, μέχρι τώρα, περισσότεροι από 700 οργανισμοί και έχουν συσταθεί 12 ευρείας κλίμακας συμπράξεις σε στρατηγικούς τομείς με δεσμεύσεις για την αναβάθμιση των δεξιοτήτων έως και 6 εκατομμυρίων ατόμων.
- Ο διαρθρωμένος διάλογος με τα κράτη μέλη σχετικά με την ψηφιακή εκπαίδευση και τις ψηφιακές δεξιότητες.
- Επίσης η Επιτροπή έχει προτείνει νέες πρωτοβουλίες για την κάλυψη των ελλείψεων σε δεξιότητες που αντιμετωπίζει η ΕΕ και τη βελτίωση της συνεργασίας στον τομέα της μετανάστευσης. Η ανάπτυξη μιας δεξαμενής ταλέντων της ΕΕ και εταιρικών σχέσεων προσέλκυσης ταλέντων, με επιλεγμένους τρίτους εταίρους, θα συμβάλουν στην αντιστοίχιση των δεξιοτήτων όσων επιθυμούν να εργαστούν στην Ευρώπη με τις ανάγκες της αγοράς εργασίας. Πρόκειται για βασικό παραδοτέο στο πλαίσιο του νέου συμφώνου για τη μετανάστευση και το άσυλο.
- Το νέο ευρωπαϊκό θεματολόγιο καινοτομίας, που εγκρίθηκε τον Ιούλιο, προτείνει μια εμβληματική πρωτοβουλία και δέσμη δράσεων για τη δημιουργία του κατάλληλου πλαισίου συνθηκών για τα ταλέντα μας.
- Η ευρωπαϊκή στρατηγική για τα πανεπιστήμια, που εγκρίθηκε τον Ιανουάριο, προτείνει μια σειρά από 50 δράσεις καίριας σημασίας για την ανάπτυξη υψηλού επιπέδου και ανθεκτικών στις μελλοντικές εξελίξεις δεξιοτήτων για ένα ευρύ φάσμα εκπαιδευομένων, συμπεριλαμβανομένων των διά βίου εκπαιδευομένων, ώστε να γίνουν δημιουργικοί και κριτικοί στοχαστές, ικανοί να επιλύουν προβλήματα και ενεργοί και υπεύθυνοι πολίτες.
- Η ευρωπαϊκή πλατφόρμα ψηφιακών δεξιοτήτων και θέσεων εργασίας είναι πρωτοβουλία που δρομολογήθηκε στο πλαίσιο του προγράμματος του μηχανισμού Συνδέοντας την Ευρώπη. Προσφέρει πληροφορίες και πόρους σχετικά με τις ψηφιακές δεξιότητες, όπως ένα εργαλείο αυτοαξιολόγησης ψηφιακών δεξιοτήτων, καθώς και ευκαιρίες κατάρτισης και χρηματοδότησης.
- Ο συνασπισμός της ΕΕ για τις ψηφιακές δεξιότητες και θέσεις εργασίας αντιμετωπίζει το χάσμα ψηφιακών δεξιοτήτων φέρνοντας σε επαφή τα κράτη μέλη, τους κοινωνικούς εταίρους, τις επιχειρήσεις, τους μη κερδοσκοπικούς οργανισμούς και τους παρόχους εκπαίδευσης με σκοπό την ευαισθητοποίηση και την παρότρυνση των οργανισμών να αναλάβουν διάφορες δράσεις για την ενθάρρυνση της κατάρτισης σε ψηφιακές δεξιότητες, όπως η ανάληψη δέσμευσης για την ενίσχυση των ψηφιακών δεξιοτήτων.
Ενωσιακή χρηματοδότηση και υποστήριξη για επενδύσεις σε δεξιότητες
Διατίθεται σημαντική ενωσιακή χρηματοδότηση και τεχνική υποστήριξη με στόχο τη στήριξη των επενδύσεων των κρατών μελών για την αναβάθμιση δεξιοτήτων και την επανειδίκευση, μεταξύ άλλων:
- Το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο+ (ΕΚΤ+), με προϋπολογισμό άνω των 99 δισ. ευρώ για την περίοδο 2021-2027, είναι το κύριο μέσο της ΕΕ για επενδύσεις σε ανθρώπινο δυναμικό.
- Ο μηχανισμός ανάκαμψης και ανθεκτικότητας μπορεί να στηρίξει τις μεταρρυθμίσεις και τις επενδύσεις των κρατών μελών, μεταξύ άλλων στον τομέα των δεξιοτήτων και των θέσεων εργασίας. Στα εθνικά σχέδια ανάκαμψης και ανθεκτικότητας που έχουν εγκριθεί μέχρι στιγμής από την Επιτροπή και το Συμβούλιο, περίπου το 20 % των κοινωνικών δαπανών προορίζεται για την «απασχόληση και τις δεξιότητες».
- Τα 580 εκατ. ευρώ του προγράμματος «Ψηφιακή Ευρώπη» προορίζονται για την ανάπτυξη προηγμένων ψηφιακών δεξιοτήτων. Το πρόγραμμα παρέχει στρατηγική χρηματοδότηση και, μεταξύ άλλων, στηρίζει την ανάπτυξη δεξαμενής ειδικευμένων ταλέντων ψηφιακών εμπειρογνωμόνων, ενώ ταυτόχρονα ενισχύει τη συνεργασία μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ και των ενδιαφερόμενων μερών όσον αφορά τις ψηφιακές δεξιότητες και τις θέσεις εργασίας.
- Το πρόγραμμα «Ορίζων Ευρώπη» στηρίζει τις δεξιότητες των ερευνητών, των επιχειρηματιών και των φορέων καινοτομίας, ιδίως μέσω των δράσεων Marie Skłodowska-Curie, του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Καινοτομίας και του Ευρωπαϊκού Ινστιτούτου Τεχνολογίας.
- Το Erasmus+, με προϋπολογισμό 26,2 δισ. ευρώ, στηρίζει, μεταξύ άλλων, την προσωπική και επαγγελματική ανάπτυξη των εκπαιδευομένων, του προσωπικού και των ιδρυμάτων επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης μέσω της χρηματοδότησης δραστηριοτήτων κινητικότητας και εταιρικών σχέσεων για συνεργασία σε ολόκληρη την Ευρώπη. Χρηματοδοτεί επίσης ευρωπαϊκά πανεπιστήμια που πρωτοστατούν στην ανάπτυξη μικροδιαπιστευτηρίων για την κατάρτιση, την αναβάθμιση των δεξιοτήτων και την επανειδίκευση.
Στα συμπληρωματικά προγράμματα που μπορούν να στηρίξουν την ανάπτυξη δεξιοτήτων περιλαμβάνονται το πρόγραμμα InvestEU, το Ευρωπαϊκό Ταμείο Προσαρμογής στην Παγκοσμιοποίηση για εκτοπισθέντες εργαζόμενους, το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης, το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης, το Ευρωπαϊκό Σώμα Αλληλεγγύης, το πρόγραμμα για το περιβάλλον και τη δράση για το κλίμα (LIFE), το Ταμείο Εκσυγχρονισμού, το Μέσο Τεχνικής Υποστήριξης και ο Μηχανισμός Γειτονίας, Ανάπτυξης και Διεθνούς Συνεργασίας.
Μέλη της Επιτροπής προέβησαν στις ακόλουθες δηλώσεις:
Η Μαργκρέιτε Βέστεϊγιερ, εκτελεστική αντιπρόεδρος για μια Ευρώπη Έτοιμη για την Ψηφιακή Εποχή, δήλωσε σχετικά: «Οι δεξιότητες είναι απαραίτητες αν πρόκειται να αξιοποιήσουμε την τεχνολογία όπως θέλουμε. Για τη διαχείριση της ψηφιακής ζωής —όπως η πληρωμή λογαριασμών, η αίτηση για άδειες στάθμευσης κ.λπ.— οι πολίτες χρειάζεται να έχουν γνώσεις. Για τη δημιουργία λύσεων για την κοινωνία με τεχνολογία που μας βοηθά στην καθημερινή μας ζωή χρειάζεται εμπειρογνωσία. Αποφασίσαμε τους στόχους, τώρα είναι η ώρα να αναλάβουμε δράση. Το Ευρωπαϊκό Έτος Δεξιοτήτων θα μας βοηθήσει να εστιάσουμε τις προσπάθειές μας στη διευκόλυνση της μάθησης».
Ο αντιπρόεδρος για την Προώθηση του Ευρωπαϊκού Τρόπου Ζωής μας, κ. Μαργαρίτης Σχοινάς, δήλωσε: «Η Ένωσή μας είναι ένας μοναδικός στον κόσμο χώρος ελευθερίας, αξιών, ευκαιριών και αλληλεγγύης. Η προσέλκυση των ατόμων με τις δεξιότητες που χρειάζεται η ΕΕ, μεταξύ άλλων με τη διευκόλυνση της αναγνώρισης των προσόντων τους, θα αποτελέσει βασική προτεραιότητα για το Ευρωπαϊκό Έτος Δεξιοτήτων. Επιπλέον, οι δεξιότητες που αποκτώνται στην Ευρώπη μπορούν να μεταφερθούν σε άλλες χώρες, και η Ευρώπη μπορεί να διαδραματίσει ισχυρό ρόλο στη μεταφορά γνώσεων και νέων γνώσεων εκεί όπου χρειάζονται περισσότερο.»
Ο επίτροπος Απασχόλησης και Κοινωνικών Δικαιωμάτων, κ. Νικολά Σμιτ, δήλωσε: «Οι δεξιότητες συνεπάγονται θέσεις εργασίας — ποιοτικές θέσεις εργασίας. Κατά τη διάρκεια του Ευρωπαϊκού Έτους Δεξιοτήτων, έχουμε την ευκαιρία να συνδέσουμε την προσανατολισμένη στην αγορά εργασίας κατάρτιση με τις ελλείψεις στο εργατικό δυναμικό. Για να διασφαλίσουμε ότι η μετάβαση σε μια οικονομία με ουδέτερο ισοζύγιο άνθρακα είναι πραγματικά δίκαιη και συμπεριληπτική, χρειαζόμαστε μαζικές και άμεσες επενδύσεις στις δεξιότητες των ανθρώπων. Είμαι πεπεισμένος ότι η ανακήρυξη του 2023 ως Ευρωπαϊκού Έτους Δεξιοτήτων θα διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην επίτευξη της επανάστασης των δεξιοτήτων που χρειαζόμαστε στην Ευρώπη».
Η επίτροπος Καινοτομίας, Έρευνας, Πολιτισμού, Εκπαίδευσης και Νεολαίας, κ. Μαρίγια Γκαμπριέλ, δήλωσε σχετικά: «Με βάση τις επιτυχίες του Ευρωπαϊκού Έτους Νεολαίας 2022, το επόμενο έτος θα αφορά τον εφοδιασμό των ατόμων με τις κατάλληλες δεξιότητες ώστε να ανταποκρίνονται στις ανάγκες της αγοράς εργασίας. Αυτό πάει χέρι-χέρι με την κατάρτιση. Με το Ευρωπαϊκό Έτος Δεξιοτήτων θα διαθέσουμε αυξημένη, αποτελεσματικότερη και πιο συμπεριληπτική χρηματοδότηση για την επανεκπαίδευση, την αναβάθμιση των δεξιοτήτων και την κατάρτιση, με στόχο να διασφαλιστεί ότι τα ταλέντα μας θα αξιοποιήσουν πλήρως το δυναμικό τους».
Ο επίτροπος Εσωτερικής Αγοράς, κ. Τιερί Μπρετόν, δήλωσε: «Η ισχύς της Ευρώπης βρίσκεται στα ταλέντα της, στα οποία περιλαμβάνονται, μεταξύ άλλων, μηχανικοί, ερευνητές και επιχειρηματίες. Για να επιτύχουμε τους στόχους μας για την ψηφιακή δεκαετία και την Πράσινη Συμφωνία θα στηρίξουμε τις επιχειρήσεις μας, ιδίως τις ΜΜΕ, στην πρόσληψη, την κατάρτιση και τη διατήρηση ταλέντων. Από την αυτοκινητοβιομηχανία, την αεροδιαστημική και την άμυνα έως τον τουρισμό δημιουργούμε στα διάφορα βιομηχανικά οικοσυστήματα εταιρικές σχέσεις για τις δεξιότητες. Το Ευρωπαϊκό Έτος Δεξιοτήτων θα ενισχύσει ακόμη περισσότερο την ευρωπαϊκή στρατηγική στον τομέα των δεξιοτήτων.»
Επόμενα βήματα
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο θα εξετάσουν την πρόταση της Επιτροπής, λαμβάνοντας υπόψη τις γνωμοδοτήσεις της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής και της Επιτροπής των Περιφερειών.
