Σύμφωνα με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Περιβάλλοντος, η ρύπανση των υδάτων στην ΕΕ μειώθηκε μεταξύ της δεκαετίας του 1990 και του 2010. Ωστόσο, η πρόοδος έχει επιβραδυνθεί με τη ρύπανση στο 58% των επιφανειακών υδάτων από το 2016. Επιπλέον, «καλή χημική κατάσταση» μπορεί να βρεθεί μόνο στο 42% των επιφανειακών υδάτινων σωμάτων και στο 77% των υπόγειων υδάτων.
Στο ψήφισμα του 2020 σχετικά με την εφαρμογή της νομοθεσίας της ΕΕ για τα ύδατα, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο κάλεσε την Επιτροπή να λάβει όλα τα απαραίτητα μέτρα για την επίτευξη καλής χημικής κατάστασης και να αναλάβει αποφασιστική δράση σε επίπεδο ΕΕ όταν οι Ευρωπαϊκές χώρες δεν πληρούν τα πρότυπα ποιότητας περιβάλλοντος. Τόνισε ότι οι ουσίες που επηρεάζουν το πόσιμο νερό, όπως οι ουσίες ανά και πολυφθοροαλκυλίου (PFAS) και ορισμένα φαρμακευτικά προϊόντα, θα πρέπει να αποτελούν προτεραιότητα για παρακολούθηση.
Σύμφωνα με τη φιλοδοξία της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας για μηδενική ρύπανση, τον Οκτώβριο του 2022 η Επιτροπή υπέβαλε πρόταση για την αναθεώρηση των καταλόγων παρακολούθησης των ρύπων επιφανειακών και υπόγειων υδάτων που πρέπει να παρακολουθούνται και να ελέγχονται για την προστασία των γλυκών υδάτων. Η πρόταση επιδιώκει επίσης να διορθώσει τις ελλείψεις που εντοπίζονται στο τρέχον πλαίσιο όσον αφορά τη χημική ρύπανση των υδάτων και να διευκολύνει την ταχύτερη προσαρμογή στις επιστημονικές εξελίξεις.
Διαφορά μεταξύ υπόγειων και επιφανειακών υδάτων
- Τα υπόγεια ύδατα βρίσκονται υπόγεια σε ρωγμές και χώρους στο έδαφος, την άμμο και τους βράχους (π.χ. αρτεσιανά πηγάδια, τεχνητά πηγάδια, πηγές).
- Επιφανειακό νερό είναι κάθε υδάτινο σώμα πάνω από το έδαφος, συμπεριλαμβανομένων ρεμάτων, ποταμών, λιμνών, υγροτόπων, δεξαμενών και κολπίσκων.
Τι προτείνει το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο
Τον Ιούνιο του 2023, η Επιτροπή Περιβάλλοντος (ENVI) υιοθέτησε τη θέση της για την προστασία των υπόγειων και επιφανειακών υδάτων από τη ρύπανση και τη βελτίωση των προτύπων ποιότητας των υδάτων. Ο νέος νόμος αναθεωρεί την Οδηγία Πλαίσιο για τα Ύδατα, την Οδηγία για τα Υπόγεια Ύδατα και την Οδηγία για τα Πρότυπα Ποιότητας του Περιβάλλοντος (Οδηγία για τα Επιφανειακά Ύδατα). Στόχος είναι η καλύτερη προστασία της ανθρώπινης υγείας και των φυσικών οικοσυστημάτων από τους ρύπους.
Η λίστα παρακολούθησης δεν πρέπει να είναι περιορισμένη
Οι ευρωβουλευτές προτείνουν ο κατάλογος παρακολούθησης να μην περιορίζεται στο μέγιστο των ουσιών που προτείνει η Επιτροπή. Θέλουν να ενημερώνεται τακτικά για να συμβαδίζουν με τα νέα επιστημονικά στοιχεία και τον ταχέως εξελισσόμενο ρυθμό των αναδυόμενων νέων χημικών ουσιών.
Οι ευρωβουλευτές θέλουν να προστεθούν ορισμένες ουσίες στη λίστα παρακολούθησης μόλις εντοπιστούν οι κατάλληλες μέθοδοι παρακολούθησης, συμπεριλαμβανομένων των μικροπλαστικών.
Πρόληψη της ρύπανσης των υπόγειων υδάτων
Για την καλύτερη προστασία των υπόγειων υδάτων της ΕΕ, οι ευρωβουλευτές απαιτούν τα υπόγεια ύδατα να είναι 10 φορές χαμηλότερα από αυτά των επιφανειακών υδάτων.
Θέλουν επίσης να προστεθεί ένα υποσύνολο συγκεκριμένων PFAS στον κατάλογο των ρύπων των υπόγειων υδάτων, καθώς αυτές οι ουσίες έχουν ανιχνευθεί σε περισσότερο από το 70% των σημείων μέτρησης των υπόγειων υδάτων στην ΕΕ. Οι ευρωβουλευτές θέλουν αυστηρότερα πρότυπα για τη γλυφοσάτη, τη δισφαινόλη, την ατραζίνη, τα φαρμακευτικά προϊόντα και τα φυτοφάρμακα.
Οι ρυπαίνοντες πρέπει να πληρώσουν
Τέλος, η έκθεση αναφέρει ότι οι παραγωγοί προϊόντων που περιέχουν ρυπογόνες ουσίες θα πρέπει να συμβάλλουν στην παρακολούθηση του κόστους.
Επόμενα βήματα
Το Κοινοβούλιο έχει προγραμματιστεί να συμφωνήσει για τη διαπραγματευτική του εντολή κατά τη σύνοδο ολομέλειας του Σεπτεμβρίου 2023. Οι συνομιλίες με τις εθνικές κυβερνήσεις σχετικά με την τελική μορφή του νόμου μπορούν να ξεκινήσουν μόλις το Συμβούλιο υιοθετήσει τη θέση του.