Εν όψει της Διάσκεψης αρχηγών κρατών και κυβερνήσεων στη Μάλτα στις 3 Φεβρουαρίου 2017, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και η Ύπατη Εκπρόσωπος καθόρισαν τη συνεισφορά τους στις συζητήσεις για την καλύτερη διαχείριση της μετανάστευσης και τη διάσωση ζωών στη διαδρομή της Κεντρικής Μεσογείου.
Η Επιτροπή και η Ύπατη Εκπρόσωπος παρουσιάζουν ορισμένα πρόσθετα μέτρα που θα ενισχύσουν το έργο που επιτελεί ήδη η ΕΕ στη διαδρομή αυτή, ειδικότερα εντός και πέριξ της Λιβύης. Οι δράσεις αυτές εστιάζουν στην καταπολέμηση των δικτύων παράνομης διακίνησης και εμπορίας ανθρώπων, στην παροχή βοήθειας για την αποτελεσματικότερη διαχείριση των μεταναστευτικών ροών, στη συνέχιση της προσπάθειας διάσωσης ζωών στη θάλασσα και στη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης των μεταναστών και των προσφύγων στη Λιβύη και τις γειτονικές χώρες.
Ο Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ δήλωσε: «Πάρα πολλοί άνθρωποι εξακολουθούν να πεθαίνουν στη Μεσόγειο. Έχουμε λάβει μέτρα για την αντιμετώπιση της κατάστασης αλλά πρέπει να κάνουμε ακόμη περισσότερα. Σήμερα παρουσιάζουμε πιθανές βραχυπρόθεσμες και μεσοπρόθεσμες δράσεις για να αντιμετωπίσουμε τις μεταναστευτικές ροές προς και από τη Βόρεια Αφρική. Κατά πρώτο και κύριο λόγο, χρειάζεται σταθερότητα στη Λιβύη και στην ευρύτερη περιοχή. Ενώ θα συνεχίσουμε να στηρίζουμε αυτή τη διαδικασία, μπορούμε παράλληλα να προωθήσουμε δράσεις που αλλάζουν ριζικά την κατάσταση, σώζουν ζωές και εξαρθρώνουν το επιχειρηματικό μοντέλο των διακινητών – γεγονός που θα επηρεάσει και τις μεταναστευτικές ροές προς την Ευρώπη.»
Από το 2015, οι πόροι και τα μέσα που διαθέτει η ΕΕ για επιχειρήσεις στη θάλασσα έχουν τριπλασιαστεί, συμβάλλοντας έτσι στη διάσωση πάνω από 400.000 ανθρώπων στη Μεσόγειο. Ωστόσο, λόγω της αύξησης της μετανάστευσης στη διαδρομή της Κεντρικής Μεσογείου, από την οποία πέρασαν πάνω από 181.000 μετανάστες και πρόσφυγες στην Ευρώπη το 2016, οι απώλειες ανθρώπινων ζωών στη θάλασσα έφθασαν σε επίπεδα ρεκόρ. Για να αποφευχθεί η συνέχιση αυτής της ανθρώπινης τραγωδίας και το 2017, η Επιτροπή και η Ύπατη Εκπρόσωπος καθορίζουν τις επιχειρησιακές βραχυπρόθεσμες δράσεις που πρέπει να αναληφθούν σε συνεργασία με τα κράτη μέλη όσον αφορά τη διαδρομή της Κεντρικής Μεσογείου. Μέρος μιας συνολικής στρατηγικής, οι προτεινόμενες δράσεις λαμβάνουν υπόψη την ευρύτερη πραγματικότητα στην περιοχή (ειδικότερα στα νότια σύνορα της Λιβύης, την Τυνησία, την Αίγυπτο και την Αλγερία), εστιάζοντας κατά κύριο λόγο στη Λιβύη η οποία είναι το σημείο αναχώρησης του 90% των ατόμων που επιθυμούν να περάσουν στην Ευρώπη.
Σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Θεματολόγιο για τη Μετανάστευση και το έργο που έχει υλοποιηθεί βάσει του Πλαισίου Εταιρικής Σχέσης για τη Μετανάστευση το οποίο επιδιώκει την ενίσχυση της συνεργασίας με τις χώρες εταίρους, οι κυριότεροι στόχοι είναι οι εξής:
Μείωση του αριθμού των διελεύσεων και διάσωση ζωών: ενίσχυση της παρεχόμενης στήριξης, μεταξύ άλλων μέσω της επιχείρησης EUNAVFOR Sophia, στη λιβυκή ακτοφυλακή και το λιβυκό ναυτικό, επέκταση των δραστηριοτήτων εκπαίδευσης, με την άμεση επιπλέον χορήγηση 1 εκατ. ευρώ στο πρόγραμμα Seahorse και τη χορήγηση 2,2 εκατ. ευρώ από το Περιφερειακό Πρόγραμμα Ανάπτυξης και Προστασίας στη Βόρεια Αφρική, και δημιουργία ενός Κέντρου Συντονισμού Θαλάσσιας Διάσωσης
Επιτάχυνση της καταπολέμησης των δικτύων παράνομης διακίνησης και εμπορίας ανθρώπων: έναρξη της λειτουργίας του δικτύου «Seahorse Mediterraneo» μέχρι την άνοιξη του 2017 με σκοπό την ενίσχυση των συνοριακών αρχών των χωρών της Βόρειας Αφρικής και την καλύτερη επιχειρησιακή συνεργασία μεταξύ τους
Προστασία των μεταναστών, αύξηση της επανεγκατάστασης και προώθηση των υποστηριζόμενων οικειοθελών επιστροφών: στήριξη του έργου της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες (UNHCR) με τις λιβυκές αρχές όσον αφορά την αντιμετώπιση ατόμων που χρήζουν διεθνούς προστασίας, στήριξη του Διεθνούς Οργανισμού Μετανάστευσης (ΙΟΜ) όσον αφορά τη βελτίωση της κατάστασης των μεταναστών στη Λιβύη και την επέκταση του προγράμματός του για τις υποστηριζόμενες οικειοθελείς επιστροφές από τη Λιβύη στις χώρες καταγωγής
Διαχείριση των μεταναστευτικών ροών μέσω των νότιων συνόρων της Λιβύης: κινητοποίηση όλου του φάσματος αποστολών και σχεδίων της ΕΕ με στόχο τη στήριξη των λιβυκών αρχών στη διαχείριση των συνόρων και την προστασία των μεταναστών, προώθηση του διαλόγου μεταξύ της Λιβύης και των γειτόνων της και διατήρηση των θετικών αποτελεσμάτων στον Νίγηρα βάσει του Πλαισίου Εταιρικής Σχέσης
Ενίσχυση του διαλόγου και της επιχειρησιακής συνεργασίας με εταίρους στη Βόρεια Αφρική όσον αφορά τη διαχείριση της μετανάστευσης
Επιτάχυνση της χρηματοδότησης από το Καταπιστευματικό Ταμείο της ΕΕ για την Αφρική, με την κινητοποίηση 200 εκατ. ευρώ το 2017 για στήριξη δράσεων όπως η εκπαίδευση και ο εξοπλισμός της λιβυκής ακτοφυλακής, η βελτίωση των συνθηκών για τους μετανάστες και η επιτάχυνση των υποστηριζόμενων οικειοθελών επιστροφών.
Οι προσπάθειες αυτές προϋποθέτουν τη συντονισμένη δράση των οργάνων της ΕΕ, των κρατών μελών και των εταίρων της Βόρειας Αφρικής, καθώς και τη συνεργασία με διεθνείς οργανισμούς που δραστηριοποιούνται στην περιοχή, όπως η UNHCR και ο ΙΟΜ. Η Επιτροπή και η Ύπατη Εκπρόσωπος προτείνουν στους αρχηγούς κρατών και κυβερνήσεων που θα συναντηθούν στη Μάλτα στις 3 Φεβρουαρίου να εγκρίνουν τις προαναφερθείσες επιχειρησιακές δράσεις.
Ιστορικό
Η Ευρωπαϊκή Ένωση και τα κράτη μέλη της έχουν σταδιακά διαμορφώσει μια ισχυρότερη και πιο κατάλληλα αρθρωμένη πολιτική όσον αφορά τη διάσωση ζωών και την καλύτερη διαχείριση των μεταναστευτικών ροών στην Κεντρική Μεσόγειο.
Το 2015, η Επιτροπή παρουσίασε ένα εκτεταμένο Ευρωπαϊκό Θεματολόγιο για τη Μετανάστευση. Έκτοτε καθιερώθηκε η μόνιμη παρουσία της ΕΕ στη θάλασσα, με αποτέλεσμα να σωθούν εκατοντάδες ζωές. Μετά τη διάσκεψη κορυφής της Βαλέτας για τη μετανάστευση τον Νοέμβριο του 2015, η ΕΕ επιτάχυνε τη συνεργασία της με εταίρους της Αφρικής, μεταξύ άλλων μέσω του Πλαισίου Εταιρικής Σχέσης για τη Μετανάστευση, το οποίο τέθηκε σε ισχύ τον Ιούνιο του 2016 και έθεσε σε νέο επίπεδο τη συνεργασία με τις κυριότερες χώρες προέλευσης και διέλευσης.
Επίσης, για τη στήριξη αυτής της νέας προσέγγισης, δημιουργήθηκε ένα Εξωτερικό Επενδυτικό Σχέδιο για την Αφρική και τις γειτονικές χώρες το οποίο θα μπορούσε να κινητοποιήσει 44 δισ. ευρώ σε επενδύσεις – ίσως και μέχρι 88 δισ. ευρώ, αν συνεισφέρουν και τα κράτη μέλη.
Η στήριξη που παρέχει η Ευρωπαϊκή Ένωση στη Λιβύη για τη διαχείριση της μετανάστευσης βάσει δικαιωμάτων, περιλαμβάνει τη δημιουργία ικανότητας και την εκπαίδευση της λιβυκής ακτοφυλακής, καθώς και τη στήριξη των λιβυκών αρχών (Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας) για την παροχή των βασικών υπηρεσιών στο λιβυκό πληθυσμό, τους εκτοπισθέντες, τους μετανάστες και τους πρόσφυγες, μέσω προγραμμάτων αξίας άνω των 20 εκατ. ευρώ. Η ΕΕ στηρίζει περαιτέρω τη Λιβύη μέσω αποστολών στο πλαίσιο της Κοινής Πολιτικής Ασφάλειας και Άμυνας, όπως η EUNAVFOR Med Επιχείρηση SOPHIA και η EUBAM Λιβύης.
