Στις δυσκολίες του εξωδικαστικού συμβιβασμού μεταξύ δανειοληπτών και τραπεζών και στη σημασία της ενημέρωσης των υπερχρεωμένων νοικοκυριών για τις δυνατότητες διευθέτησης του χρέους τους, αναφέρθηκε ο Συνήγορος του Καταναλωτή, Λευτέρης Ζαγορίτης, στο διήμερο συνέδριο με θέμα τα «κόκκινα δάνεια», που πραγματοποιήθηκε υπό την αιγίδα του Επαγγελματικού Επιμελητηρίου Αθηνών και του Βιοτεχνικού Επιμελητηρίου Πειραιά.
Όπως είπε ο κ, Ζαγορίτης, από τις περιπτώσεις που έχει διαχειριστεί η ανεξάρτητη αρχή – αν και υπενθύμισε ότι δεν ασχολείται με επιχειρηματικά δάνεια – προκύπτει ότι οι τράπεζες δεν κάνουν εξατομικευμένες προτάσεις και εμμένουν σε γενικές παραδοχές.
«Έχουμε αρκετές περιπτώσεις που πιστωτικά ιδρύματα επαναλαμβάνουν ενώπιον της Αρχής τις προτάσεις που είχαν κάνει στο πρώτο στάδιο της διαδικασίας, με αποτέλεσμα τη στασιμότητα και τη μη εξεύρεση λύσης. Έτσι όμως η συμμετοχή στη διαδικασία καθίσταται προσχηματική» είπε ο κ. Ζαγορίτης και συνέχισε: «Το να εξελιχθεί μια διαδικασία σε προσχηματική είναι εύκολο. Έτσι είχε γίνει με την προδικασία του νόμου Κατσέλη, όπου προκειμένου ο δανειολήπτης να προσφύγει στη Δικαιοσύνη με σκοπό την προστασία της πρώτης κατοικίας του, έπρεπε σύμφωνα με το άρθρο 2 του ν.3869/2010, να προηγηθεί προσπάθεια εξωδικαστικού συμβιβασμού του δανειολήπτη με τους πιστωτές του και η αποτυχία κατά το τελευταίο εξάμηνο προ της υποβολής της αίτησης.
Είναι χαρακτηριστικό ότι από τις 25.266 καταγεγραμμένες αιτήσεις για εξωδικαστικό συμβιβασμό στις αρχές της δεκαετίας αποτέλεσμα υπήρξε μόλις σε 8 περιπτώσεις μόνο» ανέφερε ο κ. Ζαγορίτης. Βεβαίως, συμπλήρωσε ο ίδιος, από την άλλη μεριά, σύνηθες είναι το φαινόμενο μια μεγάλη μερίδα καταναλωτών να ζητά πράγματα μη εφικτά όπως λ.χ. τη διαγραφή του συνόλου ή μέρους των οφειλών τους, χωρίς να υφίστανται οι απαραίτητες προς τούτο προϋποθέσεις.
Ποια στοιχεία χαρακτηρίζουν τις επιτυχημένες διαμεσολαβήσεις
Στη συνέχεια ο κ. Ζαγορίτης αναφέρθηκε κωδικοποιημένα στις περιπτώσεις με επιτυχή ρύθμιση στον Συνήγορο του Καταναλωτή. Συγκεκριμένα:
1. Αφορούν καταναλωτικά δάνεια και κάρτες.
2. Αφορούν επί το πλείστον συγκεκριμένες τράπεζες που διαθέτουν εναλλακτικά προϊόντα ρύθμισης.
3. Αφορούν καταναλωτές με λίγα δάνεια. Το πολύ σε δύο τραπεζικά ιδρύματα.
4. Υπάρχει κάποια δυνατότητα καταβολών από την μεριά του καταναλωτή ή και δυνατότητα.
5. Να καταβάλει εφάπαξ σημαντικό μέρος της οφειλής.
Τα χαρακτηριστικά περιπτώσεων μη εξεύρεσης κοινά αποδεκτής ρύθμισης είναι τα εξής:
1. Αφορούν μεγάλα στεγαστικά δάνεια.
2. Ο καταναλωτής έχει πολλά δανειακά προϊόντα σε περισσότερα από ένα τραπεζικά ιδρύματα.
3. Ο καταναλωτής έχει ικανοποιητική ακίνητη περιουσία και δεν επιθυμεί την απομείωσή της (πώληση) ενώ η τράπεζα θεωρεί ότι είναι εξασφαλισμένη.
Οι ανασταλτικοί λόγοι για την επιτυχία εξεύρεσης λύσης σύμφωνα με το Συνήγορο του Καταναλωτή είναι οι εξής:
1. Σημαντική έλλειψη εμπιστοσύνης μεταξύ δανειοληπτών και τραπεζικών ιδρυμάτων κατά τη διαδικασία συνδιαλλαγής στο πλαίσιο του Κώδικα.
2. Τα τραπεζικά ιδρύματα δεν λαμβάνουν υπόψη τις εύλογες δαπάνες διαβίωσης.
3. Έλλειψη συνεργασίας τραπεζών σε περιπτώσεις δανειοληπτών με πολλαπλούς πιστωτές.
4. Πολιτική μη διαγραφών από τα τραπεζικά ιδρύματα, ακόμη και σε περιπτώσεις που δεν υπάρχει άλλη διέξοδος.
5.Τα τραπεζικά ιδρύματα αδυνατούν να προσφέρουν ορισμένες προτεινόμενες από τον κώδικα λύσεις (οικειοθελή παραχώρηση ακινήτου, sale and lease back)(πωλώ το ακίνητο στην Τράπεζα και το ενοικιάζω).
6. Οι δανειολήπτες επιλέγουν συγκεκριμένες μορφές ρύθμισης (διαγραφή, μακροχρόνια ρύθμιση παρότι σε καθεστώς ανεργίας).
7. Τα οικονομικά στοιχεία των καταναλωτών ελεύθερων επαγγελματιών, μερικές φορές είναι μη αξιόπιστα αναφορικά με την ικανότητα αποπληρωμής.
Οι συνεργάσιμοι δανειολήπτες
Από τις υποθέσεις που απασχόλησαν την Αρχή, το 18% αφορούσαν δανειολήπτες που προσέφυγαν στην Αρχή, διότι χαρακτηρίστηκαν, αδικαιολόγητα κατά την άποψή τους, ως μη συνεργάσιμοι. Σχεδόν όλες επιλύθηκαν, αφού οι Τράπεζες τελικά αποδέχθηκαν ότι ήταν συνεργάσιμοι.
«Υπάρχει για παράδειγμα περίπτωση που δανειολήπτης κατηγοριοποιήθηκε από τράπεζα ως μη συνεργάσιμος, παρότι είχε προσκομίσει όλα τα στοιχεία που ζητήθηκαν, επειδή – με βάση την εκτίμηση της τράπεζας – δεν υπήρχε περιθώριο να εξευρεθεί αμοιβαία αποδεκτή λύση. Η τήρηση των προϋποθέσεων για τον ορθό χαρακτηρισμό δανειολήπτη ως μη συνεργάσιμου, είναι πολύ σημαντική, γιατί πλέον συνδέεται άμεσα με την δυνατότητά του να προσφύγει στα δικαστήρια για ρύθμιση με τον 3869/2010» είπε ο κ. Ζαγορίτης.
Ο ίδιος υπογράμμισε ότι, γενικά, παρατηρείται διστακτικότητα στην υποβολή ρεαλιστικών προτάσεων, γεγονός που οφείλεται κυρίως στην δυσκαμψία που έχουν τα στελέχη των τραπεζών σε σχέση με τις τυχόν ευθύνες τους στη διαχείριση του χαρτοφυλακίου.
ΑΠΕ-ΜΠΕ
