Στην ανακοίνωσή της για την αντιμετώπιση του παράνομου επιγραμμικού (online) περιεχομένου (Σεπτέμβριος 2017), η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υποσχέθηκε να παρακολουθεί την πρόοδο όσον αφορά την αντιμετώπιση του και να εξετάζει εάν απαιτούνται πρόσθετα προληπτικά μέτρα για τη διασφάλιση του γρήγορου εντοπισμού και της αφαίρεσης παράνομου επιγραμμικού περιεχομένου, συμπεριλαμβανομένων πιθανών νομοθετικών μέτρων σχετικά με τη συμπλήρωση του υφιστάμενου κανονιστικού πλαισίου.
Σε συνέχεια της ανακοίνωσης αυτής, η Επιτροπή, προτού αποφασίσει αν θα χρειαστεί να προταθούν νομοθετικά μέτρα, διατυπώνει σήμερα σύσταση σχετικά με ορισμένα επιχειρησιακά μέτρα – συνοδευόμενα από τις αναγκαίες διασφαλίσεις-, τα οποία πρέπει να λαμβάνουν οι επιχειρήσεις και τα κράτη μέλη για να εντείνουν περαιτέρω αυτήν την προσπάθεια. Η σύσταση ισχύει για όλες τις μορφές παράνομου περιεχομένου, από το τρομοκρατικό περιεχόμενο και την υποκίνηση του μίσους και της βίας, μέχρι το υλικό σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών ή τα προϊόντα απομίμησης/παραποίησης και την παραβίαση των δικαιωμάτων του δημιουργού. Βασίζεται στις εργασίες που έχουν αναληφθεί από κοινού με τον κλάδο στο πλαίσιο διαφόρων εθελοντικών πρωτοβουλιών που στοχεύουν στη διασφάλιση της εξάλειψης από το διαδίκτυο κάθε παράνομου περιεχομένου, και ενισχύει τα μέτρα που λαμβάνονται στο πλαίσιο διαφόρων πρωτοβουλιών.
Ο Aντιπρόεδρος της Επιτροπής και επίτροπος Ψηφιακής Ενιαίας Αγοράς κ. Άντρους Άνσιπ δήλωσε τα εξής: «Οι διαδικτυακές πλατφόρμες εξελίσσονται σε κύρια πύλη πληροφοριών για τους πολίτες και, για τον λόγο αυτόν, είναι υπεύθυνες για τη διαμόρφωση ασφαλούς περιβάλλοντος για τους χρήστες τους. Ό,τι είναι παράνομο εκτός διαδικτύου είναι παράνομο και στο διαδίκτυο. Αν και αρκετές πλατφόρμες αφαιρούν σήμερα περισσότερο παράνομο περιεχόμενο από ποτέ – αποδεικνύοντας ότι η αυτορρύθμιση μπορεί να λειτουργήσει – οφείλουμε να αναπτύξουμε ταχύτερα αντανακλαστικά κατά της τρομοκρατικής προπαγάνδας και άλλου παράνομου περιεχομένου που συνιστά σοβαρή απειλή για την προστασία των πολιτών μας, την ασφάλεια και τα θεμελιώδη δικαιώματα.»
Ο Eπίτροπος Μετανάστευσης, Εσωτερικών Υποθέσεων και Ιθαγένειας κ. Δημήτρης Αβραμόπουλοςδήλωσε τα εξής: «Η συνεργασία μας με τις εταιρείες στην εξάλειψη του τρομοκρατικού υλικού στο διαδίκτυο σε εθελοντική βάση αποδίδει αποτελέσματα. Ωστόσο, πρέπει να κάνουμε μεγαλύτερη πρόοδο. Οι εταιρείες, τόσο οι μεγάλες όσο και οι μικρές, θα πρέπει να αυξήσουν και να επιταχύνουν τον εντοπισμό και την διαγραφή του τρομοκρατικού περιεχομένου, καθώς και να βελτιώσουν τη συνεργασία τους με τις εθνικές αρχές επιβολής του νόμου. Για να εξαλείψουμε την απειλή αυτή εν τη γενέσει της, πρέπει να προχωρήσουμε γρήγορα προς τον αυτοματοποιημένο εντοπισμό του τρομοκρατικού υλικού και την διαγραφή του, από όλες τις εταιρείες, εντός μιας ώρας από την εμφάνισή του στο διαδίκτυο. Χτίζοντας πάνω στην πρόοδο που έχουμε επιτύχει στο Ευρωπαϊκό Διαδικτυακό Φόρουμ, αναμένουμε από τις εταιρείες να ανταποκριθούν στις δεσμεύσεις τους και να αναλάβουν το μερίδιο της ευθύνης που τους αναλογεί για την προστασία των Ευρωπαίων στο διαδίκτυο.»
Η εξάπλωση παράνομου επιγραμμικού περιεχομένου υπονομεύει την εμπιστοσύνη των πολιτών στο διαδίκτυο και συνιστά απειλή κατά της ασφάλειας. Παρά την πρόοδο που έχει σημειωθεί όσον αφορά τη διαδικτυακή προστασία των Ευρωπαίων, οι πλατφόρμες χρειάζεται να διπλασιάσουν τις προσπάθειές τους για την αφαίρεση παράνομου περιεχομένου από το διαδίκτυο πιο γρήγορα και πιο αποτελεσματικά. Τα προαιρετικά μέτρα που λαμβάνει ο κλάδος, με την ενθάρρυνση της Επιτροπής μέσω του φόρουμ της ΕΕ για το διαδίκτυο όσον αφορά το επιγραμμικό τρομοκρατικό περιεχόμενο, του κώδικα δεοντολογίας για την καταπολέμηση της παράνομης ρητορικής μίσους στο διαδίκτυο και του μνημονίου συνεννόησης για την πώληση προϊόντων παραποίησης/απομίμησης, έχουν επιτύχει αποτελέσματα. Υπάρχει, ωστόσο, σημαντικό περιθώριο για αποτελεσματικότερη δράση, ιδίως σχετικά με το πιο πιεστικό ζήτημα του τρομοκρατικού περιεχομένου, το οποίο δημιουργεί σοβαρούς κινδύνους για την ασφάλεια.
Ενισχυμένες διαδικασίες για την αποτελεσματικότερη αφαίρεση του παράνομου περιεχομένου
Η σημερινή σύσταση καθορίζει επιχειρησιακά μέτρα για να εξασφαλίσει τον ταχύτερο εντοπισμό και την αφαίρεση παράνομου επιγραμμικού περιεχομένου, να ενισχύσει τη συνεργασία μεταξύ επιχειρήσεων, αξιόπιστων πηγών επισήμανσης παράνομου περιεχομένου και αρχών επιβολής του νόμου, καθώς και για να αυξήσει τη διαφάνεια και τις διασφαλίσεις για τους πολίτες:
- Σαφέστερες διαδικασίες «αναγγελίας και δράσης»: οι επιχειρήσεις θα πρέπει να θεσπίσουν απλούς και διαφανείς κανόνες για την επισήμανση παράνομου περιεχομένου, συμπεριλαμβανομένων των ταχύρρυθμων διαδικασιών για αξιόπιστες πηγές επισήμανσης παράνομου περιεχομένου. Προκειμένου να αποφεύγεται η ανεπιθύμητη αφαίρεση περιεχομένου που δεν είναι παράνομο, οι πάροχοι περιεχομένου θα πρέπει να ενημερώνονται για τις σχετικές αποφάσεις και να έχουν τη δυνατότητα να τις αμφισβητήσουν.
- Αποδοτικότερα εργαλεία και τεχνολογίες πρόληψης: οι επιχειρήσεις θα πρέπει να παρέχουν εύχρηστα συστήματα επισήμανσης στους χρήστες και να διαθέτουν εργαλεία πρόληψης για τον εντοπισμό και την αφαίρεση παράνομου περιεχομένου, ιδίως σχετικού με την τρομοκρατία, καθώς και περιεχομένου το οποίο θεωρείται παράνομο ανεξάρτητα από τις εκάστοτε συνθήκες, όπως το υλικό σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών ή τα προϊόντα παραποίησης/απομίμησης.
- Ισχυρότερες εγγυήσεις για τη διασφάλιση των θεμελιωδών δικαιωμάτων: για να διασφαλίζουν ότι οι αποφάσεις για την αφαίρεση περιεχομένου είναι σωστές και βάσιμες, ιδίως όταν χρησιμοποιούνται αυτόματα εργαλεία, οι επιχειρήσεις θα πρέπει να θεσπίσουν αποτελεσματικές και κατάλληλες εγγυήσεις, συμπεριλαμβανομένης της εποπτείας και του ελέγχου από άνθρωπο, με πλήρη σεβασμό των θεμελιωδών δικαιωμάτων, της ελευθερίας της έκφρασης και των κανόνων προστασίας δεδομένων.
- Ιδιαίτερη προσοχή στις μικρές επιχειρήσεις: οι επιχειρήσεις του κλάδου θα πρέπει, μέσω προαιρετικών ρυθμίσεων, να συνεργάζονται και να ανταλλάσσουν εμπειρίες, βέλτιστες πρακτικές και τεχνολογικές λύσεις, συμπεριλαμβανομένων και εργαλείων που εξασφαλίζουν τον αυτόματο εντοπισμό. Αυτή η κοινή ευθύνη θα πρέπει να είναι κυρίως επωφελής για τις μικρότερες πλατφόρμες οι οποίες διαθέτουν πιο περιορισμένους πόρους και εμπειρογνωσία.
- Στενότερη συνεργασία με τις αρχές: εάν υπάρχει ένδειξη σοβαρής αξιόποινης πράξης ή υποψίες ότι συγκεκριμένο παράνομο περιεχόμενο συνιστά απειλή για τη ζωή ή την ασφάλεια, οι επιχειρήσεις θα πρέπει να ενημερώνουν αμέσως τις αρχές επιβολής του νόμου. Τα κράτη μέλη προτρέπονται να θεσπίσουν τις κατάλληλες νομικές υποχρεώσεις.
Τα μέτρα αυτά μπορεί να διαφέρουν ανάλογα με τη φύση του παράνομου περιεχομένου. Για τον λόγο αυτό η σύσταση ενθαρρύνει τις επιχειρήσεις να τηρούν την αρχή της αναλογικότητας κατά την αφαίρεση του παράνομου περιεχομένου.
Αυξημένη προστασία από τρομοκρατικό περιεχόμενο στο διαδίκτυο
Το τρομοκρατικό περιεχόμενο στο διαδίκτυο συνιστά ιδιαίτερα σοβαρή απειλή για την ασφάλεια των Ευρωπαίων, και η διάδοσή του πρέπει να αντιμετωπίζεται ως ζήτημα ύψιστης προτεραιότητας. Για τον λόγο αυτόν η Επιτροπή προτείνει επίσης σήμερα πιο συγκεκριμένες διατάξεις για τον περαιτέρω περιορισμό του τρομοκρατικού περιεχομένου στο διαδίκτυο:
- Ο κανόνας της μιας ώρας: λαμβανομένου υπόψη ότι το τρομοκρατικό περιεχόμενο είναι εξαιρετικά βλαβερό κατά τις πρώτες ώρες της εμφάνισής του στο διαδίκτυο, όλες οι επιχειρήσεις θα πρέπει κατά γενικό κανόνα να αφαιρούν το εν λόγω περιεχόμενο εντός μιας ώρας από την αναφορά του.
- Ταχύτερος εντοπισμός και αποτελεσματική αφαίρεση: εκτός από την αναφορά, οι διαδικτυακές επιχειρήσεις θα πρέπει να εφαρμόζουν μέτρα πρόληψης, όπως ο αυτόματος εντοπισμός, ώστε το τρομοκρατικό περιεχόμενο να αφαιρείται ή να απενεργοποιείται αποτελεσματικά και γρήγορα και να μην επανεμφανίζεται μετά την αφαίρεσή του. Για να βοηθούν τις μικρότερες πλατφόρμες, οι επιχειρήσεις θα πρέπει να ανταλλάσσουν και να βελτιστοποιούν τα κατάλληλα τεχνολογικά εργαλεία, καθώς και να θεσπίζουν ρυθμίσεις για τη βελτίωση της συνεργασίας με τις αρμόδιες αρχές, συμπεριλαμβανομένης της Ευρωπόλ.
- Βελτίωση του συστήματος αναφοράς: θα πρέπει να καθιερωθούν, το συντομότερο δυνατό, ταχύρρυθμες διαδικασίες επεξεργασίας των αναφορών, ενώ τα κράτη μέλη θα πρέπει να διαθέτουν τις απαραίτητες ικανότητες και πόρους για τον εντοπισμό, την αναγνώριση και την αναφορά τρομοκρατικού περιεχομένου.
- Τακτική υποβολή εκθέσεων: Τα κράτη μέλη θα πρέπει να υποβάλλουν τακτικά, κατά προτίμηση ανά τρίμηνο, έκθεση στην Επιτροπή σχετικά με τις αναφορές και την παρακολούθησή τους, καθώς και για τη συνολική συνεργασία τους με διάφορες επιχειρήσεις με στόχο τον περιορισμό του τρομοκρατικού περιεχομένου στο διαδίκτυο.
Επόμενα βήματα
Η Επιτροπή θα παρακολουθεί τα μέτρα που λαμβάνονται σε σχέση με αυτή τη σύσταση και θα αποφασίζει εάν απαιτούνται πρόσθετα μέτρα, όπως νομοθετικές ρυθμίσεις.
Θα συνεχίσει επίσης την ανάλυση της κατάστασης, σε στενή συνεργασία με τα ενδιαφερόμενα μέρη, και στο πλαίσιο αυτό θα ξεκινήσει σχετική δημόσια διαβούλευση κατά τις προσεχείς εβδομάδες.
Για να είναι δυνατή η παρακολούθηση των συνεπειών της σύστασης, τα κράτη μέλη και οι επιχειρήσεις θα πρέπει να υποβάλλουν πληροφορίες, εντός τριών μηνών, σχετικά με το τρομοκρατικό περιεχόμενο και εντός έξι μηνών σχετικά με άλλο παράνομο περιεχόμενο.
Ιστορικό
Η Ευρωπαϊκή Ένωση αντιμετωπίζει ήδη την πρόκληση του παράνομου επιγραμμικού περιεχομένου, μέσω δεσμευτικών και μη δεσμευτικών μέτρων, στο πλαίσιο τομεακών και οριζόντιων πρωτοβουλιών. Οι εργασίες που βρίσκονται σε εξέλιξη στο πλαίσιο τομεακών διαλόγων με επιχειρήσεις δείχνουν θετικά αποτελέσματα. Για παράδειγμα, βάσει του κώδικα δεοντολογίας για την καταπολέμηση της παράνομης ρητορικής μίσους στο διαδίκτυο, οι διαδικτυακές επιχειρήσεις αφαιρούν σήμερα κατά μέσο όρο το 70% της παράνομης ρητορικής μίσους που τους κοινοποιείται και, στο 80% και πλέον των περιπτώσεων αυτών, η αφαίρεση πραγματοποιείται εντός 24 ωρών. Ωστόσο, το παράνομο επιγραμμικό περιεχόμενο παραμένει ένα σοβαρό πρόβλημα με σημαντικές συνέπειες για την ασφάλεια και την προστασία των πολιτών και των επιχειρήσεων, και υπονομεύει την εμπιστοσύνη στην ψηφιακή οικονομία.
Σε συνέχεια των συμπερασμάτων του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου τον Ιούνιο του 2017, και με βάση τις διάφορες συνομιλίες με τους επαγγελματίες του κλάδου, η Επιτροπή εξέδωσε, τον Σεπτέμβριο του 2017, κατευθυντήριες γραμμές και κοινά εργαλεία για τον γρήγορο και έγκαιρο εντοπισμό, την αφαίρεση και την πρόληψη της επανεμφάνισης παράνομου περιεχόμενου που υποκινεί το μίσος, τη βία και την τρομοκρατία στο διαδίκτυο. Η Επιτροπή δήλωσε επίσης ότι μπορεί να απαιτηθούν και άλλα μέτρα για την εξάλειψη παράνομου περιεχομένου από το διαδίκτυο, μεταξύ άλλων νομοθετικά μέτρα. Έκτοτε, η Επιτροπή παροτρύνει τις διαδικτυακές πλατφόρμες να εντείνουν και να επιταχύνουν τις προσπάθειές τους για την πρόληψη, τον εντοπισμό και την αφαίρεση παράνομου επιγραμμικού περιεχομένου, ιδίως αυτού που σχετίζεται με την τρομοκρατία, το συντομότερο δυνατόν.
