Η Επιτροπή στοχεύει στις πλέον επιβλαβείς αθέμιτες εμπορικές πρακτικές ώστε να προσφέρει στους γεωργούς και στις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις μεγαλύτερη ασφάλεια και μικρότερη ανάγκη να διαχειρίζονται κινδύνους επί των οποίων έχουν ελάχιστο ή μηδενικό έλεγχο.
Η Επιτροπή προτείνει σήμερα να απαγορευτούν οι πιο επιβλαβείς αθέμιτες εμπορικές πρακτικές όσον αφορά την αλυσίδα εφοδιασμού τροφίμων ώστε να εξασφαλιστεί πιο δίκαιη αντιμετώπιση για μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις τροφίμων και γεωργικές επιχειρήσεις. Επιπλέον, η πρόταση περιλαμβάνει αποτελεσματικές διατάξεις επιβολής των κανόνων: οι εθνικές αρχές μπορούν να επιβάλουν κυρώσεις στην περίπτωση διαπίστωσης παραβάσεων.
Οι μικρότερες επιχειρήσεις στην αλυσίδα εφοδιασμού τροφίμων, συμπεριλαμβανομένων των γεωργικών, είναι ευάλωτες σε αθέμιτες εμπορικές πρακτικές που ασκούνται από εταίρους τους στην αλυσίδα. Αυτές οι επιχειρήσεις συχνά δεν διαθέτουν διαπραγματευτική ισχύ και εναλλακτικές λύσεις ώστε να διοχετεύσουν τα προϊόντα τους στους καταναλωτές.
Ο Αντιπρόεδρος κ. Γίρκι Κάταϊνεν, αρμόδιος για την απασχόληση, την ανάπτυξη, τις επενδύσεις και την ανταγωνιστικότητα, δήλωσε τα εξής: «Υπάρχουν ανισορροπίες όσον αφορά τη διαπραγματευτική ισχύ στην αλυσίδα εφοδιασμού τροφίμων και με την παρούσα πρόταση η Επιτροπή αντιμετωπίζει τις αθέμιτες εμπορικές πρακτικές κατά μέτωπο. Ενεργούμε διότι η αθέμιτη επιχειρηματική συμπεριφορά υπονομεύει την οικονομική βιωσιμότητα των επιχειρηματικών φορέων της αλυσίδας. Με τον καθορισμό ελάχιστων προτύπων και την ενίσχυση της επιβολής των κανόνων, η πρόταση θα πρέπει να εξασφαλίσει ότι οι εν λόγω επιχειρήσεις θα είναι σε θέση να ανταγωνίζονται με δίκαιους όρους, συμβάλλοντας έτσι στη συνολική αποτελεσματικότητα της αλυσίδας. Πρόκειται για μια σαφή δήλωση υπέρ μιας πιο δίκαιης επιχειρηματικής συμπεριφοράς».
Ο Επίτροπος Γεωργίας και Αγροτικής Ανάπτυξης, κ. Φιλ Χόγκαν, δήλωσε: «Την αντοχή μιας αλυσίδας καθορίζει ο πιο αδύναμος κρίκος. Αποτελεσματική και αποδοτική αλυσίδα εφοδιασμού τροφίμων είναι μια δίκαιη αλυσίδα. Η σημερινή πρόταση αφορά κυρίως τη δικαιοσύνη —δίνει φωνή σε όσους δεν έχουν—, ώστε να βοηθήσει εκείνους οι οποίοι, χωρίς δική τους υπαιτιότητα, γίνονται θύματα μιας αδύναμης διαπραγματευτικής θέσης. Η σημερινή πρωτοβουλία για την απαγόρευση των αθέμιτων εμπορικών πρακτικών αφορά την ενδυνάμωση της θέσης των παραγωγών και των ΜΜΕ στην αλυσίδα εφοδιασμού τροφίμων. Η πρωτοβουλία αφορά εξίσου την εξασφάλιση ισχυρής και αποτελεσματικής επιβολής των κανόνων. Θέλουμε να εξαλείψουμε τον «παράγοντα του φόβου» στην αλυσίδα εφοδιασμού τροφίμων, μέσω μιας εμπιστευτικής διαδικασίας υποβολής καταγγελιών.»
Οι αθέμιτες εμπορικές πρακτικές που πρόκειται να απαγορευτούν είναι οι εκπρόθεσμες πληρωμές όσον αφορά ευπαθή προϊόντα, οι ακυρώσεις παραγγελιών την τελευταία στιγμή, οι μονομερείς ή αναδρομικές αλλαγές σε συμβάσεις και ο εξαναγκασμός του προμηθευτή να πληρώνει για χαλασμένα προϊόντα. Άλλες πρακτικές θα επιτρέπονται μόνο εάν υπόκεινται σε σαφή και ακριβή εκ των προτέρων συμφωνία μεταξύ των μερών: ο αγοραστής επιστρέφει απούλητα τρόφιμα στον προμηθευτή· ο αγοραστής χρεώνει κάποιο ποσό στον προμηθευτή προκειμένου να εξασφαλίσει ή να διατηρήσει μια συμφωνία προμήθειας τροφίμων· ο προμηθευτής πληρώνει για την προώθηση ή το μάρκετινγκ των τροφίμων που πωλούνται από τον αγοραστή.
Η πρόταση της Επιτροπής απαιτεί τα κράτη μέλη να ορίσουν μια δημόσια αρχή ως αρμόδια για την επιβολή των νέων κανόνων. Σε περίπτωση αποδεδειγμένης παράβασης, ο αρμόδιος φορέας θα είναι αρμόδιος να επιβάλει μια αναλογική και αποτρεπτική κύρωση. Αυτή η αρχή επιβολής θα είναι σε θέση κινήσει διαδικασία έρευνας με δική της πρωτοβουλία ή με βάση μια καταγγελία. Στην περίπτωση αυτή, τα μέρη που υποβάλλουν καταγγελία θα έχουν τη δυνατότητα να ζητήσουν εμπιστευτικότητα και ανωνυμία προκειμένου να προστατεύσουν τη θέση τους έναντι των εμπορικών τους εταίρων. Η Επιτροπή θα δημιουργήσει έναν μηχανισμό συντονισμού μεταξύ των αρχών επιβολής, προκειμένου να καταστεί δυνατή η ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών.
Τα προτεινόμενα μέτρα είναι συμπληρωματικά προς τα μέτρα που υφίστανται στα κράτη μέλη και τον κώδικα δεοντολογίας της εθελοντικής πρωτοβουλίας για την αλυσίδα εφοδιασμού. Τα κράτη μέλη μπορούν να λαμβάνουν περαιτέρω μέτρα κατά την κρίση τους.
Η πρόταση της Επιτροπής θα έχει τη μορφή ευρωπαϊκού νόμου (οδηγία) και θα υποβληθεί τώρα, μαζί με εκτίμηση επιπτώσεων, στους δύο συννομοθέτες, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο, όπου εκπροσωπούνται οι κυβερνήσεις των κρατών μελών.
Ιστορικό
Το πρόγραμμα εργασίας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το 2018 δηλώνει ότι «η Επιτροπή θα προτείνει μέτρα για τη βελτίωση της λειτουργίας της αλυσίδας εφοδιασμού τροφίμων, ώστε να βοηθήσει τους γεωργούς να ενισχύσουν τη θέση τους στην αγορά και να συμβάλει στην προστασία τους από μελλοντικές κρίσεις».
Η παρούσα πρωτοβουλία συνάδει με τις αναφορές στην τροφική αλυσίδα κατά τις ομιλίες που εκφώνησε ο πρόεδρος Γιούνκερ για την κατάσταση της Ένωσης το 2015 και το 2016, και αποτελεί πολιτική απάντηση στο ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου του Ιουνίου 2016 με το οποίο η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κλήθηκε να υποβάλει πρόταση για ένα πλαίσιο σε επίπεδο ΕΕ σχετικά με τις αθέμιτες εμπορικές πρακτικές. Επιπλέον, τον Δεκέμβριο του 2016, το Συμβούλιο ζήτησε από την Επιτροπή να προβεί σε εκτίμηση επιπτώσεων με σκοπό να προτείνει νομοθετικό πλαίσιο σε επίπεδο ΕΕ ή άλλα μη νομοθετικά μέτρα για την αντιμετώπιση των αθέμιτων εμπορικών πρακτικών.
Η Επιτροπή εργάζεται προς την κατεύθυνση μιας πιο δίκαιης και πιο ισορροπημένης αλυσίδας εφοδιασμού τροφίμων από την αρχή της θητείας της. Το 2016 δημιουργήθηκε η ομάδα εργασίας για τις γεωργικές αγορές (AMTF) για την αξιολόγηση του ρόλου των γεωργών στην ευρύτερη αλυσίδα εφοδιασμού τροφίμων και την διατύπωση συστάσεων σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο μπορεί να ενισχυθεί. Με βάση τις εν λόγω συστάσεις, η Επιτροπή δρομολόγησε μια αρχική εκτίμηση επιπτώσεων και δημόσια διαβούλευση σχετικά με τη βελτίωση της αλυσίδας εφοδιασμού τροφίμων το 2017, η οποία με τη σειρά της βοήθησε να προσδιοριστούν οι συγκεκριμένες αθέμιτες εμπορικές πρακτικές που καλύπτονται από την οδηγία. Μια πρόσφατη δημοσκόπηση σε επίπεδο ΕΕ, η οποία δημοσιεύτηκε τον Φεβρουάριο του 2018, δείχνει ότι η μεγάλη πλειοψηφία των ερωτηθέντων (88 %) θεωρεί ότι η ενίσχυση του ρόλου των γεωργών στην αλυσίδα εφοδιασμού τροφίμων είναι σημαντική. Το 96 % όσων απάντησαν στη δημόσια διαβούλευση του 2017 για τον εκσυγχρονισμό της κοινής γεωργικής πολιτικής (ΚΓΠ) συμφωνούν με την άποψη ότι η βελτίωση της θέσης των γεωργών στην αξιακή αλυσίδα, μεταξύ άλλων με την αντιμετώπιση των αθέμιτων εμπορικών πρακτικών, πρέπει να αποτελεί στόχο της κοινής γεωργικής πολιτικής της ΕΕ.
Οι προτάσεις βασίζονται σε έναν υφιστάμενο προαιρετικό κώδικα ορθής πρακτικής στην αλυσίδα εφοδιασμού, γνωστό ως η πρωτοβουλία για την αλυσίδα εφοδιασμού (Supply Chain Initiative, SCI). Η πρωτοβουλία για την αλυσίδα εφοδιασμού αναλήφθηκε το 2013 από επτά οργανώσεις σε επίπεδο ΕΕ που καλύπτουν τη βιομηχανία τροφίμων και ποτών, κατασκευαστές προϊόντων σήματος, τον κλάδο του λιανικού εμπορίου, μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις, καθώς και κατόχους γεωργικών εκμεταλλεύσεων. Η πρωτοβουλία αυτή αναπτύχθηκε ως αποτέλεσμα του υπό την καθοδήγηση της Επιτροπήςφόρουμ υψηλού επιπέδου για τη βελτίωση της λειτουργίας της αλυσίδας εφοδιασμού τροφίμων, που δημιουργήθηκε το 2010 για να συμβάλει στην ανάπτυξη πολιτικής στον τομέα των τροφίμων και των ποτών και να συνεισφέρει στη βελτίωση της λειτουργίας της αλυσίδας εφοδιασμού τροφίμων.
