Στην ετήσια έκθεση για την παρακολούθηση της εφαρμογής του δικαίου της ΕΕ, η οποία δημοσιεύεται σήμερα, παρατίθενται οι ενέργειες της Επιτροπής για τον έλεγχο και την επιβολή του δικαίου της ΕΕ το 2017. Όπως προκύπτει από τον ηλεκτρονικό πίνακα αποτελεσμάτων της ενιαίας αγοράς, ο οποίος δημοσιεύεται επίσης σήμερα και σηματοδοτεί την 25η επέτειο της ενιαίας αγοράς της ΕΕ, ενώ αίρονται τα περισσότερα εμπόδια στην ελεύθερη κυκλοφορία των προσώπων, των υπηρεσιών, των εμπορευμάτων και των κεφαλαίων στην ΕΕ, σε ορισμένους τομείς η κατάσταση παραμένει στάσιμη ή επιδεινώνεται.
Η αποτελεσματική εφαρμογή του δικαίου είναι σημαντική, διότι εξασφαλίζει ότι πολίτες και επιχειρήσεις απολαμβάνουν τα πλεονεκτήματα που διαθέτουν βάσει του ευρωπαϊκού δικαίου. Οποιοσδήποτε κανόνας, όσο προσεκτικά και αν έχει σχεδιαστεί και προπαρασκευαστεί, είναι αποτελεσματικός μόνο στον βαθμό που η εφαρμογή του προωθεί τις πολιτικές του προτεραιότητες. Γι’ αυτό, η Επιτροπή προσέχει όχι μόνο να προτείνει νέα νομοθεσία αλλά και να διασφαλίζει την ορθή εφαρμογή και επιβολή της. Για παράδειγμα, το 2017, η Επιτροπή ενήργησε αποφασιστικά για την επιβολή των κανόνων στους τομείς της προστασίας των δεδομένων, της μετανάστευσης, της προστασίας των καταναλωτών, της καταπολέμησης της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας ή στον τομέα της ποιότητας του αέρα.
Ταυτόχρονα, η συνεργασία μεταξύ της Επιτροπής και των κρατών μελών και η στενή τους σύμπραξη παραμένει βασικό στοιχείο της εφαρμογής του ενωσιακού δικαίου και της αντιμετώπισης τυχόν προβλημάτων που ανακύπτουν. Σε όλη τη διάρκεια του έτους, η Επιτροπή βοήθησε τα κράτη μέλη να προετοιμαστούν για τη θέση σε ισχύ του γενικού κανονισμού για την προστασία δεδομένων [κανονισμός (EΕ) 2016/679].
Ετήσια έκθεση για την παρακολούθηση της εφαρμογής του δικαίου της ΕΕ το 2017
Η ετήσια έκθεση για το 2017 δείχνει ελαφρά μείωση (κατά 5,91 %) των εκκρεμών υποθέσεων παράβασης σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος. Έτσι, ο αριθμός υποθέσεων παράβασης, αφού έφτασε στο υψηλότερο επίπεδο πενταετίας το 2016, άρχισε να σταθεροποιείται το 2017 (βλ. διάγραμμα 1). Ωστόσο, κάθε φορά που δεν εφαρμόζεται ορθά το δίκαιο της ΕΕ οι πολίτες και οι επιχειρήσεις στερούνται τα δικαιώματα και τα πλεονεκτήματα που διαθέτουν βάσει του ευρωπαϊκού δικαίου. Στον τομέα του περιβάλλοντος, παραδείγματος χάριν, η πλήρης μεταφορά και εφαρμογή της οδηγίας σχετικά με τη μείωση της χρήσης πλαστικών σακουλών έχει ουσιαστική σημασία για την αντιμετώπιση των αυξανόμενων ανησυχιών των πολιτών για τα πλαστικά.
Το διάγραμμα 2 (παρακάτω) παρέχει μια γενική εικόνα της κατάστασης που επικρατεί σε κάθε κράτος μέλος. Όσον αφορά τις υποθέσεις καθυστερημένης μεταφοράς, το Βέλγιο, η Κύπρος και η Πορτογαλία είχαν τον μεγαλύτερο αριθμό εκκρεμών υποθέσεων, ενώ τον μικρότερο αριθμό εκκρεμών υποθέσεων είχαν η Ιταλία, η Δανία και η Ουγγαρία. Η Ισπανία, η Ιταλία και η Γερμανίαείχαν τον μεγαλύτερο αριθμό εκκρεμών υποθέσεων για μη ορθή μεταφορά και/ή εσφαλμένη εφαρμογή του δικαίου της ΕΕ, ενώ η Δανία είχε τον χαμηλότερο συνολικό αριθμό εκκρεμών υποθέσεων πέρυσι.
Οι τομείς πολιτικής στους οποίους κινήθηκαν οι περισσότερες νέες διαδικασίες παράβασης το 2017 ήταν η κινητικότητα και οι μεταφορές, το περιβάλλον, καθώς και η χρηματοπιστωτική σταθερότητα, οι υπηρεσίες και οι κεφαλαιαγορές (βλ. διάγραμμα 3).
Καταπολέμηση της καθυστερημένης μεταφοράς οδηγιών
Για να μπορέσουν οι πολίτες και οι επιχειρήσεις να αξιοποιήσουν τα πλεονεκτήματα του δικαίου της ΕΕ, είναι σημαντικό να μεταφέρουν τα κράτη μέλη στην εθνική έννομη τάξη τους τις ευρωπαϊκές οδηγίες εντός των προθεσμιών που έχουν ταχθεί.
Το 2017 ο αριθμός των νέων διαδικασιών παράβασης που αφορούσαν καθυστερημένη μεταφορά μειώθηκε απότομα κατά 34 % (από 847 υποθέσεις το 2016 σε 558 το 2017) και είναι πιο κοντά στο επίπεδο του 2015 (543 υποθέσεις). Η Επιτροπή κίνησε νέες διαδικασίες παράβασης κατά των περισσότερων κρατών μελών λόγω μη μεταφοράς των οδηγιών για τη χρήση πλαστικών σακουλών, για τα απόβλητα και για τον τεχνικό έλεγχο των οχημάτων[1].
Για να διευκολύνει την έγκαιρη και ορθή μεταφορά, η Επιτροπή εξακολούθησε να επικουρεί τα κράτη μέλη, προετοιμάζοντας σχέδια εφαρμογής, ειδικούς δικτυακούς τόπους και έγγραφα καθοδήγησης και φροντίζοντας να ανταλλάσσονται καλές πρακτικές κατά τις συνεδριάσεις των ομάδων εμπειρογνωμόνων. Για παράδειγμα, πριν από τη θέση σε ισχύ του γενικού κανονισμού για την προστασία δεδομένων (ΓΚΠΔ) στις 25 Μαΐου 2018, η Επιτροπή δημοσίευσε ήδη τον Ιανουάριο του 2018 λεπτομερείς οδηγίες για να βοηθήσει τα κράτη μέλη να εφαρμόσουν τους νέους κανόνες εγκαίρως.
Πέρυσι, η Επιτροπή παρέπεμψε πέντε κράτη μέλη στο Δικαστήριο της ΕΕ ζητώντας να επιβληθούν χρηματικές ποινές: πρόκειται για δύο υποθέσεις κατά του Βελγίου[2], δύο υποθέσεις κατά της Κροατίας[3], και από μία υπόθεση κατά της Σλοβακίας[4], της Σλοβενίας[5] και της Ισπανίας[6].
Πίνακας αποτελεσμάτων της ενιαίας αγοράς 2018
Ο πίνακας αποτελεσμάτων της ενιαίας αγοράς δίνει αναλυτική και επακριβή εικόνα της κατάστασης εφαρμογής των κανόνων της ΕΕ για την ενιαία αγορά στον Ευρωπαϊκό Οικονομικό Χώρο (ΕΟΧ) το 2017. Αξιολογεί τον τρόπο με τον οποίο τα κράτη μέλη της ΕΕ και του ΕΟΧ εφαρμόζουν αυτούς τους κανόνες και εντοπίζει τις αδυναμίες που θα πρέπει να αντιμετωπιστούν με την καταβολή μεγαλύτερων προσπαθειών από τις χώρες της ΕΕ και την Επιτροπή.
Με βάση τις επιδόσεις τους το 2017, τα κράτη μέλη έλαβαν 152 πράσινες κάρτες, 135 κίτρινες και 49 κόκκινες. Οι κάρτες δείχνουν σε ποιους τομείς αριστεύουν (πράσινες), σε ποιους έχουν μέτριες επιδόσεις (κίτρινες) και σε ποιους οι επιδόσεις τους είναι κάτω του μέσου όρου (κόκκινες).
Η γενική εικόνα (βλ. διάγραμμα 4 παρακάτω) δείχνει ότι τα κράτη μέλη βελτιώθηκαν όσον αφορά την αναγνώριση των επαγγελματικών προσόντων, τη μεταφορά των κανόνων που συνδέονται με την ενιαία αγορά και την ανάπτυξη εργαλείων που υποστηρίζουν την ορθή λειτουργία της ενιαίας αγοράς στην πράξη (Η Ευρώπη σου, e-Certis, και EURES). Ωστόσο, σε σύγκριση με την προηγούμενη έκδοση του πίνακα, τα κράτη μέλη έλαβαν επίσης περισσότερες κόκκινες κάρτες στους τομείς του ανοίγματος των διασυνοριακών συναλλαγών εμπορευμάτων και υπηρεσιών, της δικαιοσύνης των συστημάτων δημόσιων συμβάσεων και του αριθμού των διαδικασιών παράβασης.
Γενικά, οι χώρες με τις καλύτερες επιδόσεις ήταν η Φινλανδία, η Δανία και η Σλοβακία, ενώ τις περισσότερες κόκκινες κάρτες έλαβαν η Τσεχική Δημοκρατία, η Ιρλανδία και η Ελλάδα.
Η Επιτροπή αντιδρά σε καταγγελίες πολιτών
Οι πολίτες, οι επιχειρήσεις, οι ΜΚΟ και άλλοι ενδιαφερόμενοι φορείς μπορούν να καταγγέλλουν εικαζόμενες παραβάσεις του δικαίου της ΕΕ μέσω ηλεκτρονικού εντύπου καταγγελίας που διατίθεται στη δικτυακή πύλη EUROPA Τα δικαιώματά σας. Το 2017 η πλειονότητα των καταγγελιών που υποβλήθηκαν αφορούσαν τη δικαιοσύνη και τα δικαιώματα των καταναλωτών, την απασχόληση, την ενιαία αγορά της ΕΕ, τη βιομηχανία και θέματα των ΜΜΕ. Στο πλαίσιο του ηλεκτρονικού εντύπου καταγγελίας, το SOLVIT μπορεί να βοηθήσει πολίτες και επιχειρήσεις να επιλύσουν τα προβλήματα που έχουν με μια δημόσια αρχή άλλης χώρας της ΕΕ.
Ιστορικό
Από το 1984, η Επιτροπή υποβάλλει, κατόπιν αιτήματος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, ετήσια έκθεση σχετικά με την παρακολούθηση της εφαρμογής του δικαίου της ΕΕ στη διάρκεια του προηγούμενου έτους. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο εκδίδει στη συνέχεια ψήφισμα σχετικά με την έκθεση της Επιτροπής.
Η Επιτροπή επικεντρώνεται κατά προτεραιότητα σε προβλήματα όπου τα μέτρα επιβολής της νομοθεσίας τα οποία λαμβάνει μπορούν να έχουν ουσιαστικά αποτελέσματα και να προσφέρουν πραγματική προστιθέμενη αξία σε ιδιώτες και επιχειρήσεις. Στο πλαίσιο του καταμερισμού αρμοδιοτήτων μεταξύ των ευρωπαϊκών θεσμικών οργάνων, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει τη γενική αρμοδιότητα εκκίνησης της νομοθετικής διαδικασίας. Το Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο αποφασίζουν βάσει των προτάσεων της Επιτροπής. Τα κράτη μέλη είναι υπεύθυνα για την έγκαιρη και ορθή εφαρμογή, ενσωμάτωση και επιβολή του δικαίου της Ένωσης στην εθνική έννομη τάξη. Η Επιτροπή κλείνει αυτόν τον κύκλο: μόλις εγκριθούν οι προτάσεις της και εκδοθούν ως ενωσιακό δίκαιο, παρακολουθεί κατά πόσον τα κράτη μέλη εφαρμόζουν αυτό το δίκαιο ορθά και, αν δεν συμβαίνει αυτό, λαμβάνει μέτρα. Η Επιτροπή θα πρέπει, επομένως, να αντιδρά αποφασιστικά και γρήγορα όταν οι παραβάσεις εμποδίζουν την επίτευξη των στόχων πολιτικής της ΕΕ. Στο ίδιο πνεύμα, η Επιτροπή παρουσίασε πρόσφατα τη στρατηγικότερη προσέγγισή της όσον αφορά την επιβολή της νομοθεσίας από την άποψη του χειρισμού των παραβάσεων, σύμφωνα με τη δέσμευσή της «πιο μεγάλη και πιο φιλόδοξη στα ουσιώδη θέματα, αλλά πιο μικρή και πιο συγκρατημένη στα λιγότερο σημαντικά»[7].
Ο ετήσιος πίνακας αποτελεσμάτων της εσωτερικής αγοράς αξιολογεί τον τρόπο με τον οποίο τα κράτη μέλη:
– ενσωματώνουν τους κανόνες της ΕΕ·
– δημιουργούν ανοιχτές και ολοκληρωμένες αγορές (π.χ. δημόσιες συμβάσεις, συναλλαγές εμπορευμάτων και υπηρεσιών)·
– χειρίζονται διοικητικά θέματα που αφορούν ξένους εργαζομένους (π.χ. επαγγελματικά προσόντα)·
– συνεργάζονται και συμβάλλουν σε διάφορα πανευρωπαϊκά εργαλεία διακυβέρνησης (π.χ. η πύλη Η Ευρώπη σου, Solvit, και EURES)
Φέτος είναι η 25η επέτειος εγκαθίδρυσης της ενιαίας αγοράς. Η επετειακή έκδοση του πίνακα αποτελεσμάτων της εσωτερικής αγοράς αξιολογεί τις επιδόσεις σε τέσσερις τομείς πολιτικής, δύο τομείς που αφορούν το άνοιγμα και την ολοκλήρωση της αγοράς και 13 εργαλεία διακυβέρνησης.
