Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης κατέληξαν σε προσωρινή πολιτική συμφωνία όσον αφορά τα φιλόδοξα νέα μέτρα που πρότεινε η Επιτροπή για την αντιμετώπιση του προβλήματος των θαλάσσιων απορριμμάτων στην πηγή του, εστιάζοντας στα 10 πλαστικά προϊόντα που συναντάμε περισσότερο στις παραλίες μας καθώς και στα εγκαταλελειμμένα αλιευτικά εργαλεία.
Η χθεσινή συμφωνία βασίζεται στην πρόταση για τα πλαστικά μίας χρήσης που υπέβαλε τον Μάιο η Επιτροπή στο πλαίσιο της παγκόσμιας πρώτης συνολικής στρατηγικής για τα πλαστικά υλικά, που εγκρίθηκε νωρίτερα φέτος, με στόχο την προστασία των πολιτών και του περιβάλλοντος από τη ρύπανση από πλαστικά, με παράλληλη ενίσχυση της ανάπτυξης και της καινοτομίας. Οι νέοι κανόνες συμβάλλουν σε μια ευρύτερη προσπάθεια να μετατραπεί η Ευρώπη σε μια πιο βιώσιμη, κυκλική οικονομία, προσπάθεια η οποία αντικατοπτρίζεται στο σχέδιο δράσης για την κυκλική οικονομία που εγκρίθηκε τον Δεκέμβριο του 2015. Οι προαναφερόμενοι κανόνες θα δώσουν το προβάδισμα στις επιχειρήσεις και στους καταναλωτές της Ευρώπης, παρέχοντάς τους παγκόσμια πρωτοπορία όσον αφορά την παραγωγή και τη χρήση βιώσιμων εναλλακτικών λύσεων, με στόχο την αποφυγή των θαλάσσιων απορριμμάτων και της ρύπανσης των ωκεανών και την αντιμετώπιση ενός προβλήματος με διεθνείς επιπτώσεις.
Ο πρώτος αντιπρόεδρος της Επιτροπής και επίτροπος Βιώσιμης Ανάπτυξης Φρανς Τίμερμανς δήλωσε τα εξής: «Χαιρετίζω θερμά τη σημερινή φιλόδοξη συμφωνία που επιτεύχθηκε ύστερα από την πρόταση της Επιτροπής για μείωση των πλαστικών μίας χρήσης. Η συμφωνία αυτή όντως συμβάλλει στην προστασία των πολιτών μας και του πλανήτη μας. Οι Ευρωπαίοι έχουν επίγνωση του ότι τα πλαστικά απόβλητα είναι ένα τεράστιο πρόβλημα και η ΕΕ, στο σύνολό της, επέδειξε, πράγματι, θάρρος όσον αφορά την αντιμετώπισή του, αναλαμβάνοντας ηγετική θέση σε παγκόσμιο επίπεδο στην αντιμετώπιση του προβλήματος των πλαστικών θαλάσσιων απορριμμάτων. Εξίσσου σημαντικό είναι το ότι, με τις λύσεις που συμφωνήθηκαν σήμερα, προωθούμε ένα νέο, κυκλικό επιχειρηματικό μοντέλο, και δείχνουμε τον δρόμο προς τα εμπρός, βάζοντας την οικονομία μας σε μια πιο βιώσιμη τροχιά.»
Ο αντιπρόεδρος της Επιτροπής και επίτροπος αρμόδιος για την Απασχόληση, την Ανάπτυξη, τις Επενδύσεις και την Ανταγωνιστικότητα, Γίρκι Κάταϊνεν, πρόσθεσε: «Η αντιμετώπιση του προβλήματος των πλαστικών είναι επιτακτική ανάγκη. Ταυτόχρονα, δημιουργεί νέες ευκαιρίες για την καινοτομία, την ανταγωνιστικότητα και την απασχόληση. Θα τις εξετάσουμε διεξοδικά με τον κλάδο στο πλαίσιο της κυκλικής συμμαχίας για τα πλαστικά. Με τη συμφωνία που επιτεύχθηκε σήμερα αποδεικνύουμε ότι η Ευρώπη προβαίνει σε μια έξυπνη οικονομική και περιβαλλοντική επιλογή και προχωρεί προς μια νέα, πραγματικά κυκλική οικονομία, όσον αφορά τα πλαστικά.»
Ο επίτροπος Περιβάλλοντος, Θαλάσσιας Πολιτικής και Αλιείας, Καρμένου Βέλα, δήλωσε τα εξής: «Όταν είμαστε αντιμέτωποι με το ενδεχόμενο να φέρουμε, σε δεδομένη στιγμή, στο σπίτι μας, ένα ψάρι σε πλαστική σακούλα, και το επόμενο έτος να βρούμε την ίδια σακούλα μέσα σε ένα ψάρι, αντιλαμβανόμαστε ότι πρέπει να καταβάλουμε σκληρές προσπάθειες και με ταχείς ρυθμούς. Συνεπώς, είμαι ευτυχής για τη σημερινή συμφωνία μεταξύ του Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου. Πραγματοποιήσαμε μεγάλο βήμα προς τη μείωση του όγκου των πλαστικών προϊόντων μίας χρήσης στην οικονομία μας, στον ωκεανό μας και, τελικά, στον οργανισμό μας.»
Διαφορετικά μέτρα για διαφορετικά προϊόντα
Η νέα οδηγία της ΕΕ για τα πλαστικά μίας χρήσης θα αποτελέσει το πλέον φιλόδοξο νομικό μέσο σε παγκόσμιο επίπεδο για την αντιμετώπιση των θαλάσσιων απορριμμάτων. Προβλέπει διαφορετικά μέτρα τα οποία ισχύουν όσον αφορά διαφορετικές κατηγορίες προϊόντων. Όταν υπάρχουν εναλλακτικά προϊόντα εύκολα διαθέσιμα και οικονομικά προσιτά, τα πλαστικά προϊόντα μίας χρήσης όπως μπατονέτες, μαχαιροπήρουνα, πιάτα, καλαμάκια και αναδευτήρες και καλαμάκια στήριξης μπαλονιών από πλαστικό, προϊόντα από οξο-διασπώμενα πλαστικά και περιέκτες τροφίμων και ποτών από διογκωμένο πολυστυρένιο, θα απαγορεύονται από την αγορά. Όσον αφορά άλλα προϊόντα, δίνεται έμφαση στον περιορισμό της χρήσης τους μέσω της μείωσης της κατανάλωσης σε εθνικό επίπεδο, απαιτήσεων σχεδιασμού και επισήμανσης, καθώς και υποχρεώσεων των κατασκευαστών τους για διαχείριση των αποβλήτων/καθαρισμό.
Επόμενα βήματα
Η προσωρινή συμφωνία πρέπει τώρα να εγκριθεί επίσημα από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο. Μετά την έγκρισή της, η νέα οδηγία θα δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα της ΕΕ και τα κράτη μέλη οφείλουν να την μεταφέρουν εντός δύο ετών.
Ιστορικό
Η παρούσα πρωτοβουλία υλοποιεί τη δέσμευση που αναλήφθηκε στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής στρατηγικής για τα πλαστικά υλικά, με στόχο την αντιμετώπιση της αλόγιστης χρήστης πλαστικών και τη διαχείριση των βλαβερών πλαστικών απορριμμάτων μέσω νομοθετικής δράσης. Τα προτεινόμενα μέτρα θα συμβάλουν στη μετάβαση της Ευρώπης προς μια κυκλική οικονομία, και στην επίτευξη των στόχων βιώσιμης ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών, καθώς και των κλιματικών δεσμεύσεων και των στόχων βιομηχανικής πολιτικής της ΕΕ.
Τον Δεκέμβριο του 2015 η Επιτροπή Γιούνκερ ενέκρινε μια νέα, φιλόδοξη δέσμη μέτρων για την κυκλική οικονομία, με σκοπό να βοηθήσει τις επιχειρήσεις και τους καταναλωτές της Ευρώπης κατά τη μετάβαση προς μια ισχυρότερη και πιο κυκλική οικονομία, όπου οι πόροι θα χρησιμοποιούνται με πιο βιώσιμο τρόπο. Η ως άνω δέσμη μέτρων, η οποία αποτέλεσε αντικείμενο πολυτομεακής συνεργασίας στην Επιτροπή και συμβάλλει σε ευρείας κλίμακας πολιτικές προτεραιότητες, με την ανάληψη δράσης στους τομείς της αλλαγής του κλίματος και του περιβάλλοντος, τονώνει, παράλληλα, τη δημιουργία θέσεων εργασίας, την οικονομική ανάπτυξη, τις επενδύσεις και την κοινωνική δικαιοσύνη. Η δέσμη μέτρων εκπονήθηκε από μια βασική ομάδα έργου της οποίας προήδρευσαν από κοινού ο πρώτος αντιπρόεδρος Φρανς Τίμμερμανς και ο αντιπρόεδρος Γίρκι Κάταϊνεν, σε στενή συνεργασία με τους επιτρόπους Καρμένου Βέλα και Ελζμπιέτα Μπιενκόφσκα. Πολλοί άλλοι επίτροποι συμμετείχαν επίσης στην κατάρτισή της και υπέδειξαν τα πιο αποτελεσματικά εργαλεία, τα οποία καλύπτουν ένα μεγάλο φάσμα τομέων πολιτικής.
Η προτεινόμενη οδηγία ακολουθεί προσέγγιση παρόμοια με την επιτυχημένη οδηγία του 2015 για τις πλαστικές σακούλες, η οποία συνέβαλε στη γρήγορη αλλαγή στη συμπεριφορά των καταναλωτών. Τα νέα μέτρα θα αποφέρουν τόσο περιβαλλοντικά όσο και οικονομικά οφέλη, όπως για παράδειγμα:
- την αποφυγή εκπομπών 3,4 εκατομμυρίων τόνων ισοδυνάμου CO2·
- την αποφυγή περιβαλλοντικών ζημιών κόστους 22 δισ. ευρώ έως το 2030·
- την παροχή της δυνατότητας στους καταναλωτές να εξοικονομήσουν, σύμφωνα με εκτιμήσεις, 6,5 δισ. ευρώ.
Η οδηγία για τα πλαστικά μίας χρήσης συμπληρώνεται από άλλα μέτρα που έχουν ληφθεί κατά της θαλάσσιας ρύπανσης, όπως τα μέτρα στο πλαίσιο της οδηγίας για τις λιμενικές εγκαταστάσεις παραλαβής, επί της οποίας το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο κατέληξαν σε προσωρινή συμφωνία μόλις την προηγούμενη εβδομάδα. Η οδηγία εξετάζει το πρόβλημα των αποβλήτων από τα πλοία, με έμφαση στα θάλασσια απορρίμματα. Θεσπίζει μέτρα προκειμένου να διασφαλιστεί ότι τα απόβλητα που παράγονται στα πλοία ή συλλέγονται εν πλω, επιστρέφουν πάντοτε στην ξηρά, ανακυκλώνονται και υποβάλλονται σε επεξεργασία σε λιμένες.
Στις αρχές του τρέχοντος μήνα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δρομολόγησε επίσης την «Κυκλική συμμαχία για τα πλαστικά» ήτοι, μια συμμαχία που συγκεντρώνει τους βασικούς παράγοντες του κλάδου, που καλύπτει ολόκληρη την αξιακή αλυσίδα των πλαστικών, στο πλαίσιο των συνεχιζόμενων προσπαθειών της για μείωση των πλαστικών απορριμμάτων, για αύξηση του μεριδίου των ανακυκλωμένων πλαστικών και για τόνωση της καινοτομίας στην αγορά. Η ως άνω συμμαχία αποσκοπεί στη βελτίωση της οικονομίας και της ποιότητας της ανακύκλωσης πλαστικών στην Ευρώπη και θα ενισχύσει, ειδικότερα, την αντιστοίχιση μεταξύ προσφοράς και ζήτησης ανακυκλωμένων πλαστικών, που έχει προσδιοριστεί ως το βασικό εμπόδιο για την εύρυθμη λειτουργία της αγοράς ανακυκλωμένων πλαστικών στην ΕΕ.
