Στις 28 Οκτωβρίου 2020 Επιτροπή προτείνει οδηγία της ΕΕ η οποία αποσκοπεί να διασφαλίσει ότι οι εργαζόμενοι στην Ένωση προστατεύονται από επαρκείς κατώτατους μισθούς που παρέχουν αξιοπρεπές επίπεδο διαβίωσης όπου και αν εργάζονται.
Οι κατώτατοι μισθοί, όταν καθορίζονται σε επαρκή επίπεδα, όχι μόνο έχουν θετικό κοινωνικό αντίκτυπο, αλλά αποφέρουν και ευρύτερα οικονομικά οφέλη, καθώς μειώνουν τις μισθολογικές ανισότητες, συμβάλλουν στη διατήρηση της εγχώριας ζήτησης και ενισχύουν τα κίνητρα για εργασία.
Οι επαρκείς κατώτατοι μισθοί μπορούν επίσης να συμβάλουν στη μείωση του μισθολογικού χάσματος μεταξύ των φύλων, καθώς είναι περισσότερες οι γυναίκες σε σύγκριση με τους άνδρες που αμείβονται με κατώτατο μισθό. Η πρόταση συμβάλλει επίσης στην προστασία των εργοδοτών που πληρώνουν αξιοπρεπείς μισθούς στους εργαζομένους, εξασφαλίζοντας θεμιτό ανταγωνισμό.
Η τρέχουσα κρίση έχει πλήξει ιδιαίτερα τομείς στους οποίους απασχολείται υψηλότερο ποσοστό χαμηλόμισθων εργαζομένων, όπως η καθαριότητα, το λιανικό εμπόριο, η υγειονομική και η μακροχρόνια περίθαλψη και η φροντίδα κατ’ οίκον. Η εξασφάλιση αξιοπρεπούς βιοτικού επιπέδου για τους εργαζομένους και η μείωση της φτώχειας των εργαζομένων είναι όχι μόνο σημαντικές κατά τη διάρκεια της κρίσης αλλά και απαραίτητες για μια βιώσιμη και χωρίς αποκλεισμούς οικονομική ανάκαμψη.
Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, κ. Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, δήλωσε τα εξής: «Η σημερινή πρόταση για επαρκείς κατώτατους μισθούς στέλνει ένα σημαντικό μήνυμα ότι, ακόμη και σε καιρούς κρίσης, η αξιοπρέπεια της εργασίας πρέπει να θεωρείται ιερή. Έχουμε διαπιστώσει ότι για έναν υπερβολικά μεγάλο αριθμό συμπολιτών μας οι αποδοχές τους δεν επαρκούν. Οι εργαζόμενοι θα πρέπει να έχουν πρόσβαση σε επαρκείς κατώτατους μισθούς και αξιοπρεπές βιοτικό επίπεδο.
Σήμερα προτείνουμε ένα πλαίσιο για τους κατώτατους μισθούς, με πλήρη σεβασμό των εθνικών παραδόσεων και της ελευθερίας των κοινωνικών εταίρων. Η βελτίωση των συνθηκών εργασίας και διαβίωσης θα προστατεύσει όχι μόνο τους εργαζομένους μας αλλά και τους εργοδότες που πληρώνουν αξιοπρεπείς μισθούς, και θα θέσει τα θεμέλια για μια δίκαιη, χωρίς αποκλεισμούς και ανθεκτική ανάκαμψη.»
Ο εκτελεστικός αντιπρόεδρος για μια Οικονομία στην Υπηρεσία των Ανθρώπων κ. Βάλντις Ντομπρόβσκις δήλωσε τα ακόλουθα: «Είναι σημαντικό να διασφαλιστεί ότι και οι χαμηλόμισθοι εργαζόμενοι επωφελούνται από την οικονομική ανάκαμψη. Με την πρόταση αυτή θέλουμε να εξασφαλίσουμε ότι οι εργαζόμενοι στην ΕΕ έχουν ένα αξιοπρεπές εισόδημα όπου και αν εργάζονται.
Οι κοινωνικοί εταίροι διαδραματίζουν καίριο ρόλο στη διαπραγμάτευση των μισθών σε εθνικό και τοπικό επίπεδο. Υποστηρίζουμε την ελευθερία τους να διαπραγματεύονται αυτόνομα τους μισθούς και, όταν αυτό δεν είναι εφικτό, παρέχουμε ένα πλαίσιο για την καθοδήγηση των κρατών μελών όσον αφορά τον καθορισμό των κατώτατων μισθών.»
Ο κ. Νικολά Σμιτ, επίτροπος Απασχόλησης και Κοινωνικών Δικαιωμάτων, πρόσθεσε: «Σχεδόν το 10 % των εργαζομένων στην ΕΕ ζει σε συνθήκες φτώχειας: αυτό πρέπει να αλλάξει. Όσοι εργάζονται δεν θα πρέπει να δυσκολεύονται να καλύψουν τις υποχρεώσεις τους. Οι κατώτατοι μισθοί πρέπει να συμβαδίζουν με άλλους μισθούς που έχουν αυξηθεί τις τελευταίες δεκαετίες, ενώ οι κατώτατοι μισθοί υστερούν. Οι συλλογικές διαπραγματεύσεις θα πρέπει να αποτελούν τον χρυσό κανόνα σε όλα τα κράτη μέλη.
Η διασφάλιση επαρκών ελάχιστων αποδοχών διατυπώνεται με σαφείς όρους στην αρχή 6 του ευρωπαϊκού πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων, τον οποίο έχουν εγκρίνει όλα τα κράτη μέλη, και, ως εκ τούτου, βασιζόμαστε στη συνεχή δέσμευσή τους.»
Πλαίσιο για τους κατώτατους μισθούς με πλήρη σεβασμό των εθνικών αρμοδιοτήτων και παραδόσεων
Κατώτατοι μισθοί ισχύουν σε όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ. Σε 21 χώρες ισχύουν νόμιμοι κατώτατοι μισθοί και σε 6 κράτη μέλη (Δανία, Ιταλία, Κύπρος, Αυστρία, Φινλανδία και Σουηδία) η προστασία του κατώτατου μισθού παρέχεται αποκλειστικά από συλλογικές συμβάσεις. Ωστόσο, οι εργαζόμενοι στα περισσότερα κράτη μέλη πλήττονται από την ανεπάρκεια και/ή τις διαφορές ως προς την κάλυψη της προστασίας του κατώτατου μισθού. Υπό το πρίσμα αυτό, η προτεινόμενη οδηγία δημιουργεί ένα πλαίσιο για τη βελτίωση της επάρκειας των κατώτατων μισθών και για την πρόσβαση των εργαζομένων στην προστασία του κατώτατου μισθού στην ΕΕ.
Η πρόταση της Επιτροπής τηρεί πλήρως την αρχή της επικουρικότητας: καθορίζει πλαίσιο ελάχιστων προτύπων, το οποίο σέβεται και αντικατοπτρίζει τις αρμοδιότητες των κρατών μελών, καθώς και την αυτονομία και τη συμβατική ελευθερία των κοινωνικών εταίρων στον τομέα των μισθών. Δεν υποχρεώνει τα κράτη μέλη να θεσπίσουν νόμιμους κατώτατους μισθούς, ούτε καθορίζει ένα κοινό επίπεδο κατώτατου μισθού.
Οι χώρες με συλλογικές διαπραγματεύσεις που καλύπτουν μεγάλο μέρος του εργατικού δυναμικού τείνουν να έχουν χαμηλότερο ποσοστό χαμηλόμισθων εργαζομένων, μικρότερη μισθολογική ανισότητα και υψηλότερους κατώτατους μισθούς. Ως εκ τούτου, η πρόταση της Επιτροπής αποσκοπεί στην προώθηση των συλλογικών διαπραγματεύσεων για τους μισθούς σε όλα τα κράτη μέλη.
Οι χώρες με νόμιμους κατώτατους μισθούς θα πρέπει να δημιουργήσουν τις προϋποθέσεις ώστε οι κατώτατοι μισθοί να καθορίζονται σε επαρκή επίπεδα. Οι προϋποθέσεις αυτές περιλαμβάνουν σαφή και σταθερά κριτήρια για τον καθορισμό του κατώτατου μισθού, ενδεικτικές τιμές αναφοράς που θα καθοδηγούν την αξιολόγηση της επάρκειας, καθώς και τακτικές και έγκαιρες επικαιροποιήσεις των κατώτατων μισθών.
Τα εν λόγω κράτη μέλη καλούνται επίσης να διασφαλίσουν την αναλογική και αιτιολογημένη χρήση των διαφοροποιήσεων και των κρατήσεων στους κατώτατους μισθούς, καθώς και την αποτελεσματική συμμετοχή των κοινωνικών εταίρων στον καθορισμό και την επικαιροποίηση των νόμιμων κατώτατων μισθών.
Τέλος, η πρόταση προβλέπει βελτιωμένη επιβολή και παρακολούθηση της προστασίας του κατώτατου μισθού που θεσπίζεται σε κάθε χώρα. Η συμμόρφωση και η αποτελεσματική επιβολή είναι ουσιαστικής σημασίας προκειμένου να επωφελούνται οι εργαζόμενοι από την αποτελεσματική πρόσβαση στην προστασία του κατώτατου μισθού και να προστατεύονται οι επιχειρήσεις από τον αθέμιτο ανταγωνισμό. Η πρόταση οδηγίας εισάγει την ετήσια υποβολή στοιχείων από τα κράτη μέλη στην Επιτροπή σχετικά με την προστασία του κατώτατου μισθού.
Ιστορικό
Η πρόεδρος κ. φον ντερ Λάιεν, κατά την έναρξη της θητείας της, υποσχέθηκε να παρουσιάσει μια νομική πράξη που θα διασφαλίζει ότι οι εργαζόμενοι στην Ένωσή μας αμείβονται με έναν δίκαιο κατώτατο μισθό και επανέλαβε τη δέσμευσή της στην πρώτη ομιλία της για την κατάσταση της Ένωσης στις 16 Σεπτεμβρίου 2020.
Το δικαίωμα σε επαρκείς ελάχιστες αποδοχές περιέχεται στην αρχή 6 του ευρωπαϊκού πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων, ο οποίος, τον Νοέμβριο του 2017, διακηρύχθηκε από κοινού από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο εξ ονόματος όλων των κρατών μελών και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή στο Γκέτεμποργκ.
Η σημερινή πρόταση οδηγίας βασίζεται στο άρθρο 153 παράγραφος 1 στοιχείο β) της Συνθήκης για τη λειτουργία της ΕΕ (ΣΛΕΕ) σχετικά με τους όρους εργασίας. Προηγήθηκε διαβούλευση σε δύο στάδια με τους κοινωνικούς εταίρους, η οποία πραγματοποιήθηκε σύμφωνα με το άρθρο 154 της ΣΛΕΕ. Η πρόταση της Επιτροπής θα υποβληθεί στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και στο Συμβούλιο προς έγκριση. Αφού εκδοθεί, τα κράτη μέλη θα έχουν στη διάθεσή τους δύο χρόνια για να μεταφέρουν τις διατάξεις της οδηγίας στο εθνικό δίκαιο.
