Η Ευρώπη έχει βιώσει μια σειρά τρομοκρατικών επιθέσεων από το 2015. Ποιοι είναι οι τρομοκράτες; Γιατί και πώς ενεργούν;
Η τζιχαντική τρομοκρατία δεν είναι καινούργιο φαινόμενο στην ΕΕ, αλλά ένα νέο κύμα ισλαμιστικών επιθέσεων έχει κάνει την εμφάνισή του από το 2015. Τι θέλουν οι τζιχαντιστές τρομοκράτες; Ποιοι είναι; Πώς επιτίθενται;
Τι είναι η τζιχαντική τρομοκρατία;
Η Europol ορίζει τον τζιχαντισμό ως “βίαιη ιδεολογία που εκμεταλλεύεται τις παραδοσιακές ισλαμικές αντιλήψεις. Οι τζιχαντιστές νομιμοποιούν τη χρήση βίας αναφορικά με το κλασικό ισλαμικό δόγμα του τζιχάντ, έναν όρο που κυριολεκτικά σημαίνει “προσπάθεια” ή “αγώνας”, αλλά που στο ισλαμικό δίκαιο αποδίδεται ως “ιερός πόλεμος”.
Το δίκτυο της Αλ Κάιντα και το λεγόμενο ισλαμικό κράτος είναι σημαντικοί εκπρόσωποι τζιχαντιστικών ομάδων. Ο τζιχαντισμός είναι ένα υποσύνολο του σαλαφισμού, μιας συντηρητικής εκδοχής του σουνιτικού ισλάμ.
Μάθετε για τις τρομοκρατικές επιθέσεις, τους θανάτους και τις συλλήψεις στην ΕΕ το 2020 και το 2019.
Ποιοι είναι οι τζιχαντιστές τρομοκράτες;
Σύμφωνα με έκθεση της Europol του 2018, οι επιθέσεις τζιχαντιστών έχουν διαπραχθεί κατά κύριο λόγο από τρομοκράτες που μεγάλωσαν και ριζοσπαστικοποιήθηκαν στις χώρες καταγωγής τους και όχι από τους λεγόμενους ξένους μαχητές (άτομα που έχουν ταξιδέψει για να συμμετάσχουν σε τρομοκρατικές ομάδες και συγκρούσεις στο εξωτερικό).
Το 2019, σχεδόν το 60% των τζιχαντιστών τρομοκρατών είχαν την ιθαγένεια της χώρας στην οποία έλαβε χώρα η επίθεση ή η κατάστρωση της επίθεσης.
Λόγω της διαδικτυακής προπαγάνδας, έχει αυξηθεί η ριζοσπαστικοποίηση εγχώριων τρομοκρατών, που δεν λαμβάνουν άμεσες διαταγές από τρομοκρατικές ομάδες όπως το Ισλαμικό Κράτος ή η Αλ Κάιντα αλλά εμπνέονται από την ιδεολογία τους.
Μάθετε περισσότερα για τις αιτίες και την πρόληψη της ριζοσπαστικοποίησης
Η Europol εξηγεί ότι οι συγκεκριμένοι τρομοκράτες δεν είναι απαραίτητα πολύ θρησκευόμενοι: μπορεί να μη διαβάζουν το Κοράνι ούτε να επισκέπτονται το τζαμί, έχοντας αποσπασματικές και στοιχειώδεις γνώσεις του Ισλάμ.
Το 2016, ένας σημαντικός αριθμός ατόμων που καταχωρήθηκαν ως τρομοκράτες στην Europol ήταν μικροεγκληματίες, υποδηλώνοντας ότι τα άτομα με εγκληματικό παρελθόν ή που προέρχονται από εγκληματικό περιβάλλον είναι πιο επιρρεπή στη ριζοσπαστικοποίηση και στρατολόγηση.
Η Europol καταλήγει στο συμπέρασμα ότι “η θρησκεία μπορεί λοιπόν να μην αποτελεί το αρχικό ή πρωταρχικό κίνητρο ριζοσπαστικοποίσησης αλλά να προσφέρει πολύ απλά ένα ‘παράθυρο ευκαιρίας’ για την αντιμετώπιση προσωπικών προβλημάτων. Μπορεί να θεωρούν ότι η διάπραξη μιας τρομοκρατικής ενέργειας στη χώρα τους θα τους μεταμορφώσει από ασήμαντους ανθρώπους σε ήρωες”.
Σύμφωνα με την έκθεση της Europol του 2020, οι περισσότεροι τζιχαντιστές ήταν νεαροί ενήλικες. Σχεδόν το 70% ήταν ηλικίας 20 έως 28 ετών και το 85% ήταν άνδρες.
Πώς επιτίθενται οι τζιχαντιστές;
Από το 2015, οι επιθέσεις τζιχαντιστών διαπράχθηκαν από μεμονωμένους δράστες και ομάδες. Οι μεμονωμένοι δράστες (ή “μοναχικοί λύκοι”) χρησιμοποίησαν κυρίως μαχαίρια και όπλα. Οι επιθέσεις τους ήταν λιγότερο καλά σχεδιασμένες και σχετικά ανοργάνωτες. Από την πλευρά τους, οι ομάδες χρησιμοποίησαν αυτόματα όπλα και εκρηκτικά σε πολύπλοκες και καλά συντονισμένες επιθέσεις.
Το 2019, σχεδόν όλες οι ολοκληρωμένες ή αποτυχημένες επιθέσεις πραγματοποιήθηκαν από “μοναχικούς λύκους”, ενώ οι περισσότερες προσπάθειες που εξουδετερώθηκαν αφορούσαν πολλαπλούς υπόπτους.
Έχει επίσης παρατηρηθεί η τάση διενέργειας επιθέσεων εναντίων απλών πολιτών, αντί για τη στοχοποίηση κτιρίων ή θεσμικών ιδρυμάτων, με στόχο την πυροδότηση συναισθηματικής αντίδρασης εκ μέρους του κόσμου.
Οι τρομοκράτες δεν κάνουν διαχωρισμό μεταξύ μουσουλμάνων και μη μουσουλμάνων και οι επιθέσεις έχουν ως βασικό στόχο την πρόκληση των μεγαλύτερων δυνατών απωλειών, όπως, μεταξύ άλλων, στο Λονδίνο, στο Παρίσι, στη Νίκαια, στη Στοκχόλμη στο Μάντσεστερ, και στη Βαρκελώνη.
Τι κάνει η ΕΕ για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας;
Έως σήμερα, έχουν ληφθεί ποικίλα μέτρα, σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο, για την ενίσχυση του επιπέδου και της αποτελεσματικότητας της συνεργασίας μεταξύ των κρατών μελών.
Τα μέτρα της ΕΕ για την πρόληψη νέων επιθέσεων περιλαμβάνουν διεξοδικούς ελέγχους στα σύνορα της Ευρώπης και καλύτερη συνεργασία μεταξύ αστυνομικών και δικαστικών αρχών για τον εντοπισμό υπόπτων και την καταδίωξη των δραστών για τη μείωση της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας, την αντιμετώπιση του οργανωμένου εγκλήματος και την αντιμετώπιση της ριζοσπαστικοποίησης.
Για παράδειγμα, οι ευρωβουλευτές υιοθέτησαν νέους κανόνες που δυσκολεύουν τους τρομοκράτες να χρησιμοποιήσουν όπλα ή να κατασκευάσουν χειροποίητες βόμβες.
Από την πλευρά της, η Europol απέκτησε νέες εξουσίες. Έχει πλέον τη δυνατότητα να συστήνει εξειδικευμένες ομάδες πολύ πιο εύκολα, όπως είναι το Ευρωπαϊκό Κέντρο κατά της Τρομοκρατίας που ιδρύθηκε τον Ιανουάριο του 2016. Σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί, επίσης, να ανταλλάσσει πληροφορίες με ιδιωτικές εταιρίες και να ζητάει από τα κοινωνικά δίκτυα να διαγράφουν σελίδες που ελέγχονται από το Ισλαμικό Κράτος.
Τον Ιούλιο του 2017, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο συνέθεσε ειδική επιτροπή για τον εντοπισμό των πρακτικών και νομοθετικών ελλείψεων σε ό,τι αφορά την καταπολέμηση της τρομοκρατίας στην ΕΕ. Κατά συνέπεια, οι ευρωβουλευτές εκπόνησαν μία έκθεση με συγκεκριμένα μέτρα, καλώντας την Επιτροπή να τα συμπεριλάβει σε νέα νομοθεσία.
Βρείτε εδώ περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τα μέτρα που λαμβάνει η ΕΕ για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας.
