Δημήτρης Παπαδημούλης: Η Ευρωπαϊκή Ένωση πρέπει να παραμείνει ένα πρότζεκτ ειρήνης και δημοκρατίας

Ποιοι είναι οι κύριοι τομείς ενδιαφέροντος σας στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και ποια είναι η τοποθέτησή σας σε θέματα όπως η οικονομία και η κλιματική αλλαγή;

Ως θεσμός που βασίζεται στην αξία και τη σημασία της πολυμορφίας, το Ευρωκοινοβούλιο δεσμεύεται για ισότητα, σεβασμό στη διαφορετικότητα και ένταξη, ίση και δίκαιη μεταχείριση για όλο το προσωπικό του. Η ομόφωνη υιοθέτηση πρόσφατα από το Προεδρείο του Ευρωκοινοβουλίου του Οδικού Χάρτη για την Ισότητα των Φύλων, που συνέταξα και παρουσίασα ως αρμόδιος για θέματα ισότητας και διαφορετικότητας και Πρόεδρος της Ομάδας Υψηλού Επιπέδου του Ευρωκοινοβουλίου, μας φέρνει πιο κοντά στον κεντρικό μας στόχο: Να καταστεί το Ευρωκοινοβούλιο ένας θεσμός-υπόδειγμα και βέλτιστο πρότυπο ισότητας των φύλων και εν γένει ισότητας.

Ως συντονιστής της Ευρωομάδας της Αριστεράς στην Επιτροπή Προϋπολογισμών (BUDG) και μέλος της Επιτροπής Οικονομικής και Νομισματικής Πολιτικής (ECON), οφείλω να υπογραμμίσω ότι οι πολιτικές διαπραγματεύσεις που θα ακολουθήσουν το προσεχές διάστημα, προκειμένου να συγκεκριμενοποιηθούν οι προτάσεις της Κομισιόν για τη «δημιουργία ενός πλαισίου οικονομικής διακυβέρνησης κατάλληλου για τις μελλοντικές προκλήσεις» είναι κομβικής σημασίας για το μέλλον των δημόσιων οικονομικών της ΕΕ και ιδίως της χώρας μας, η οποία, παρά την σημαντική ρύθμιση του δημόσιου χρέους που πέτυχε η κυβέρνηση Τσίπρα το 2018, παραμένει η πιο υποχρεωμένη χώρα της ΕΕ.

Οι κοινωνικοοικονομικές προκλήσεις και οι ανάγκες του σήμερα επιβάλλουν να προχωρήσουμε σε μια ριζική αναθεώρηση του ξεπερασμένου Συμφώνου Σταθερότητας. Με χαλάρωση των αυστηρών περιορισμών και θέσπιση νέων κανόνων που θα υπηρετούν τους στόχους της βιώσιμης και συμπεριληπτικής ανάπτυξης, της καταπολέμησης της κλιματικής κρίσης και της μείωσης των κοινωνικών και περιφερειακών ανισοτήτων. Μαζί με έναν «χρυσό κανόνα» που θα εξαιρεί από τον υπολογισμό του ελλείμματος τις δημόσιες επενδύσεις σε συγκεκριμένους τομείς, όπως την υγεία, την παιδεία, το περιβάλλον και την πράσινη μετάβαση.Μόνο έτσι θα μπορέσουμε να στηρίξουμε επαρκώς τις κοινωνίες μας και τις οικονομίες μας που δοκιμάζονταισκληρά. Προκειμένου να ανακάμψουμε, χρειαζόμαστε μετασχηματισμούς για να αναπτύξουμε ένα οικονομικό σύστημα βασισμένο στην κοινωνική δικαιοσύνη, την κοινωνική ένταξη και την κλιματική βιωσιμότητα.

Ποια είναι η θέση σας σχετικά με την ενίσχυση της δημοκρατίας και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων;

Η Ευρωπαϊκή Ένωση πρέπει να παραμείνει ένα πρότζεκτ ειρήνης και δημοκρατίας. Γι΄αυτό και χρειαζόμαστε περισσότερες πρωτοβουλίες τόσο για τον τερματισμό του πολέμου στην Ουκρανία, όσο και για τον σεβασμό του κράτους δικαίου. Γιατί η δημοκρατία υποφέρει και μέσα στην Ευρωπαϊκή Ένωση: Και στην Ουγγαρία και στην Πολωνία και δυστυχώς και στην Ελλάδα. 

Δεν είναι δυνατό να συνεχίσουμε να «κάνουμε τα στραβά μάτια» και να επιτρέπουμε εντός της ΕΕ, ριζικές υπονομεύσεις των κανόνων του κράτους δικαίου και της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας. Η προστασία του κράτους δικαίου πρέπει να αποτελεί αδιαπραγμάτευτη θέση αρχής της ΕΕ. 

Ποια είναι η άποψή σας σχετικά με την ανάγκη για περισσότερη διαφάνεια και λογοδοσία στα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα;

Δυστυχώς, η ιστορία δείχνει πως φαινόμενα διαφθοράς και παράνομες πρακτικές συμβαίνουν και αποκαλύπτονται ανά διαστήματα. Στο QatarGate που ξεδιπλώνεται, βλέπουμε μόνο την κορυφή του παγόβουνου μιας βαθύτερης διαφθοράς στην ΕΕ.

Απέναντι στην ολοένα και αυξανόμενη προσπάθεια επιρροής των λόμπι, χρειάζεται σαφέστατα περισσότερη διαφάνεια και μηδενική ανοχή στη διαφθορά. Μέσα από μια σειράσυγκεκριμένων θεσμικών «αλλαγών-τομών» και μέτρων υπέρ της ενίσχυσης της λογοδοσίας και της διαφάνειας. Χρειάζεται επίσης περαιτέρω εξειδίκευση και αυστηροποίηση του πλαισίου αλληλεπίδρασης των ευρωπαϊκών οργάνων με τις διάφορες ομάδες πίεσης που δραστηριοποιούνται κατά δεκάδες χιλιάδες στην πρωτεύουσα της Ευρώπης.

Διανύοντας την τρίτη και τελευταία θητεία μου ως ευρωβουλευτής και από το 2014 μέχρι και σήμερα Αντιπρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, εξακολουθεί να μου προκαλεί βαθιά απογοήτευση το γεγονός ότι όλο αυτό το διάστημα δεν έχει προχωρήσει αρκετά τόσο η ενδυνάμωση του ρόλου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, ως του μόνουεκλεγμένου οργάνου που εκπροσωπεί τους πολίτες της Ένωσης, όσο και η διαδικασία εκδημοκρατισμού της ΕΕ. Μέσα από τη Διάσκεψη για το Μέλλον της Ευρώπης που ολοκληρώθηκε πρόσφατα, οι Ευρωπαίοι πολίτες έδειξαν ξεκάθαρα ότι θέλουν μια Ευρώπη, πιο δημοκρατική και ανοιχτή προς τους πολίτες. Ας λάβουμε σοβαρά υπόψη τα μηνύματα της κοινωνίας και ας αντλήσουμε τα σωστά διδάγματα από φαινόμενα διαφθοράς και παράνομες πρακτικές. Το μόνο σίγουρο είναι πως μια Ευρώπη που θα συνεχίσει να παίρνει αποφάσεις πίσω από μισάνοιχτες πόρτες, φοβούμενη τη διαφάνεια και τη δημοκρατία, δεν έχει μέλλον.

Ποια είναι η ανησυχία του Δημ. Παπαδημούλη σχετικά με την αύξηση τωνακροδεξιών και εξτρεμιστικών κινημάτων στην ΕΕ και πώς προσπαθεί να διαδώσει την ανοχή και την πολυπολιτισμικότητα;

Η δημιουργία και όξυνση των ανισοτήτων αποτελούν αναπόδραστη συνέπεια των νεοφιλελεύθερων πολιτικών. Το ζήσαμε εμφατικά τις προηγούμενες δεκαετίες, με την τρομακτική συγκέντρωση υπερβολικού πλούτου στα χέρια λίγων, την ολιγαρχοποίηση της οικονομίας και την υποβάθμιση των κοινωνικών πολιτικών και των πολιτικών συνοχής και ουσιαστικής σύγκλισης.

Δεν θα πρέπει, άλλωστε, να ξεχνούμε ότι τις ολοένα και εντεινόμενες κοινωνικές και οικονομικές ανισότητες τόσο εντός της ΕΕ όσο και στο εσωτερικό των κρατών μελών, όπως και την ανασφάλεια των πολιτών και τον φόβο τους για το μέλλον, είναι που εκμεταλλεύεται στο έπακρο η ακροδεξιά στην Ευρώπη προκειμένου να ανελιχθεί. Ο ίδιος κίνδυνος αναδύεται και πάλι εν μέσω της σημερινής δύσκολης συγκυρίας των πολλαπλών προκλήσεων. Εάν θέλουμε να αποφύγουμε νέα άνοδο της ακροδεξιάς και εξτρεμιστικών δυνάμεων στην ΕΕ, πρέπει να τον αντιμετωπίσουμε στην πηγή του, στις αιτίες του.

Οφείλουμε να εξασφαλίσουμε ότι η λαϊκή δυσαρέσκεια και η κοινωνική αγωνία θα εκφράζονται μέσα από προοδευτικές, δημοκρατικές δυνάμεις και όχι μέσα από την στροφή στον συντηρητισμό και τις ακραίες θέσεις. Χρέος της Αριστεράς και όλων των προοδευτικών δυνάμεων είναι να αγωνιστούμε για μια ουσιαστική αλλαγή, για μια αλλαγή σελίδας στη σύγχρονη ιστορία της Ευρώπης, για μια αλλαγή προς μια τροχιά πραγματικά δίκαιης και βιώσιμης ανάπτυξης χωρίς αποκλεισμούς. Είναι ένας αγώνας που οφείλουμε να δώσουμε και μπορούμε να κερδίσουμε.  

Λαμβάνοντας υπόψη την τρομερή κρίση των προσφύγων που εγκαταλείπουν την Ουκρανία λόγω του πολέμου (κυρίως γυναίκες, ηλικιωμένοι, παιδιά και ευάλωτες ομάδες), είναι επίσης καιρός για μια μεταρρυθμισμένη και ανθρώπινη μεταναστευτική πολιτική. Που θα σέβεται πλήρως τα ανθρώπινα δικαιώματα και τις ιδρυτικές μας αξίες και θα βασίζεται πραγματικά στην κοινή ευθύνη των κρατών-μελών. Η Ευρώπη, η οποία αντιμετωπίζει δημογραφική μείωση και ερήμωση της υπαίθρου, μπορεί να ωφεληθεί από την εύρυθμη και ομαλή άφιξη προσφύγων και πρέπει ταυτόχρονα να επιδείξει αλληλεγγύη προς τους ανθρώπους που φεύγουν από την τυραννία και τον πόλεμο.

Πώς βλέπετε το μέλλον της Ευρώπης και ποιες προτάσεις έχετε για τη βελτίωση της ζωής των ευρωπαίων πολιτών;

Η δύσκολη πραγματικότητα, όπως διαμορφώνεται σήμερα, πιστοποιεί αυτό που κάποιοι στο Ευρωκοινοβούλιο υποστηρίζουμε σταθερά εδώ και χρόνια: Χρειαζόμαστε μια Ευρωπαϊκή Ένωση που να μην είναι απλώς μια «κοινή αγορά και λίγο από πολιτική Ένωση». Η ανάγκη για ουσιαστικές και θεσμικές αλλαγές άλλωστε, είναι πολλές και επιτακτικές. 

Η διαμόρφωση ενός νέου ευρωπαϊκού δημοσιονομικού πλαισίου είναι υψίστης σημασίας για την Ευρώπη, ιδιαίτερα εν μέσω μιας συνεχιζόμενης αλληλουχίας κρίσεων, οι οποίες αναδεικνύουν διαρκώς τις μεγάλες αδυναμίες του ισχύοντος, αλλά εκτός πραγματικότητας, Συμφώνου Σταθερότητας. Την ίδια στιγμή, χρειαζόμαστε έναν πιο ισχυρό ευρωπαϊκό Προϋπολογισμό, μεγαλύτερο από το 1% του ευρωπαϊκού ΑΕΠ, με περισσότερους ίδιους πόρους και χρήματα. Μόνο έτσι θα μπορέσουμε να μειώσουμε τις κοινωνικές ανισότητες που έχουν αυξηθεί, να στηρίξουμε τις πιο φτωχές χώρες και κοινωνικές ομάδες και να υλοποιήσουμε την πράσινη μετάβαση με έναν βιώσιμο και κοινωνικά δίκαιο τρόπο. Τα θετικά έως σήμερα βήματα, όπως το Ταμείο Ανάκαμψης και το Repower EU, αποδεικνύονται πλέον στην πράξη ανεπαρκή. Κι αυτό γιατί οι νέες ανάγκες και στόχοι, πρέπει να χρηματοδοτούνται με νέα κονδύλια και όχι με ανακύκλωση των υπαρχόντων κονδυλίων.

Μεταξύ αυτών που πρέπει να τεθούν άμεσα στο επίκεντρο είναι, επίσης, η ολοκλήρωση της Τραπεζικής Ένωσης και του Ευρωπαϊκού Συστήματος Εγγύησης Καταθέσεων, όπως και η εφαρμογή ενός ευρωπαϊκού πυλώνα για τα κοινωνικά δικαιώματα. Η ΕΕ θα πρέπει κάθε μέρα να αποδεικνύει στην πράξη ότι είναι κάτι περισσότερο από μια ενιαία αγορά και ότι βαδίζει προς μια ουσιαστική πολιτική Ένωση. 

Ως σταθερός ευρωπαϊστής της Αριστεράς, πιστεύω ακράδαντα, ότι η καλύτερη υπεράσπιση της ιδέας της ενωμένης Ευρώπης είναι η διαρκής προσπάθεια για τον μετασχηματισμό της σε μια Ευρώπη πραγματικά πολιτικά ενοποιημένη, με ισχυρότερο Ευρωκοινοβούλιο, κοινωνικά και περιβαλλοντικά βιώσιμη, με κυρίαρχο το στοιχείο της σύγκλισης και όχι των εντεινόμενων αποκλίσεων, ανισοτήτων ή και αποκλεισμών. Οι αλλαγές και οι επιταχύνσεις που χρειάζεται η πορεία της ευρωπαϊκής ενοποίησης, πρέπει να έχουν ως κεντρικό γνώμονα να μειωθεί η απόσταση ανάμεσα στους πλούσιους και τους φτωχότερους εταίρους στην ΕΕ, αλλά και η απόσταση των ίδιων των ευρωπαϊκών θεσμών από τους ευρωπαίους πολίτες.

Ποια είναι η άποψη σας για τις εκλογές που θα διεξαχθούν σύντομα στην Ελλάδα και πώς βλέπετε τις πιθανότητες του ΣΥΡΙΖΑ να κερδίσει; Θεωρείτε ότι η εκλογική διαδικασία αυτή θα αποτελέσει μια δοκιμασία για την ελληνική κοινωνία και το δημοκρατικό σύστημα;

 Η μεγάλη κοινωνική  έχει πλέον συνειδητοποιήσει κυβέρνηση της ΝΔ είναι συνολικά μια πλήρως αποτυχημένη και επικίνδυνη κυβέρνηση. Με τις πρακτικές του ο Κυρ. Μητσοτάκης οδηγεί σε συνολική οπισθοδρόμηση τόσο την κοινωνία όσο και τη χώρα. Μας απομακρύνει από τα δημοκρατικά πρότυπα μιας δυτικής ευρωπαϊκής χώρας. 

 Η πολιτική αλλαγή είναι κάτι παραπάνω από επιβεβλημένη. Χρειαζόμαστε μια άλλη κυβέρνηση και άλλον πρωθυπουργό. Ενόψει των επικείμενων εκλογών της απλής αναλογικής που θα είναι ντέρμπι, η νίκη και η πρωτιά του ΣΥΡΙΖΑ-Προοδευτική Συμμαχία και η συγκρότηση μιας προοδευτικής κυβέρνησης συνεργασίας με βάση κοινό πρόγραμμα, αποτελούν τον κεντρικό στόχο και την απόλυτη προτεραιότητά μας.

 Η ολοένα και εντεινόμενη τεχνητή πόλωση και τοξικότητα στον δρόμο προς τις εκλογές δεν συμφέρει ούτε τη χώρα ούτε τη δημοκρατία, και σίγουρα δεν την επιλέγει ο ΣΥΡΙΖΑ-Προοδευτική Συμμαχία. Εμείς διεκδικούμε την ψήφο των πολιτών χωρίς να εφησυχάζουμε. Και επιλέγουμε το δημοκρατικό ευρωπαϊκό μοντέλο μιας κυβέρνησης συνεργασίας και αναλογικά εκλογικά συστήματα, όπως έχουν 21 στις 27 χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης που τα πηγαίνουν καλύτερα από εμάς. Για την Ελλάδα, το σύστημα των ισχυρών μονοκομματικών κυβερνήσεων είναι η μεγαλύτερη μάστιγα. Το σύστημα ‘πάρτα όλα’ για το πρώτο κόμμα, οδηγεί στην έλλειψη ελέγχων, στον περιορισμό της διαφάνειας, στην αύξηση της διαφθοράς και στα σκάνδαλα. Δεν θα πρέπει να ξεχνάμε άλλωστε, ότι αυτό είναι και το πολιτικό σύστημα που οδήγησε, με κύρια ευθύνη της ΝΔ, την Ελλάδα στην χρεοκοπία και τα μνημόνια.

Ευχαριστώ  θερμά τον κ. Δημήτρη Παπαδημουλή για τον χρόνο του και την πολύτιμη συνεισφορά του κατά τη διάρκεια αυτής της συνέντευξης. Οι απόψεις και οι εμπειρίες του έχουν δώσει στους αναγνώστες μας μια βαθύτερη κατανόηση των ζητημάτων που αντιμετωπίζει η Ευρωπαϊκή Ένωση. Του ευχόμαστε κάθε επιτυχία στο μέλλον συνεχίζοντας το σημαντικό έργο του για την ευημερία των πολιτών.